როგორ გავუმკლავდეთ პოზიტიურ სტრესს?

ცხოვრების განმავლობაში სტრესს ყველა განვიცდით და ის სასიამოვნო გრძნობა სულაც არაა, თუმცა ალბათ ბევრმა არ იცის, რომ არსებობს ე.წ. „დადებითი“ სტრესი, რომელიც ეუსტრესის სახელითაა ცნობილი და „უარყოფითი“ სტრესი, რომელსაც დისტრესს უწოდებენ.

კლინიკური ფსიქიატრის, მაიკლ ჯენოვისისის მიხედვით, პოზიტიურ სტრესს ცხოვრებაში თითქმის იმავე დოზით განვიცდით, როგორც - დისტრესს და მისი განცდა ჩვენი კეთილდღეობისათვის საკმაოდ მნიშვნელოვანია - „ეუსტრესი გვეხმარება, შევინარჩუნოთ მოტივაცია, მივიღწვოდეთ ჩვენი მიზნებისკენ და ვიღებდეთ სიამოვნებას ცხოვრებისგან“.

ეუსტრესის განცდა ნებისმიერი მოვლენიდანაა შესაძლებელი. მაგალითად, სამსახურში განხორციელებული პროექტის, საცხოვრებელი ადგილის ან სამსახურის გამოცვლის, ცხოვრებაში დადებითი ცვლილებების, ვარჯიშის, სექსის, თუ ბავშვის გაჩენის შემდეგ ადამიანების დიდი ნაწილი სწორედ ეუსტრესს განიცდის. როგორც მეცნიერები ამბობენ, „პოზიტიური“ და „ნეგატიური“ სტრესის გამიჯვნა ორგანიზმისთვის საკმაოდ რთულია, რადგან ორივე შემთხვევაში, ორგანიზმში მსგავსი სახის ცვლილებები მიმდინარეობს. ევოლუციურად, ადამიანი იმგვარადაა მოწყობილი, რომ სტრესი მხოლოდ ხანმოკლე პერიოდით განიცადოს და შემდეგ ჩვეულ მდგომარეობას დაუბრუნეს, მაგრამ თუ სტრესი საკმაოდ მწვავე და ხანგრძლივია, ეს შეიძლება საზიანო აღმოჩნდეს ჩვენი მენტალური და ფიზიკური ჯანმრთელობისთვის. ხანგრძლივი სტრესი შესაძლოა შემდეგი სიმპტომებით გამოიხატოს:

- გვიჭირს საქმეზე კონცენტრირება და ყურადღება ადვილად გვეფანტება;

- ხშირად ვცივდებით, შესუსტებული გვაქვს იმუნიტეტი;

- ხშირად გვტკივა თავი;

- ვერ ვისვენებთ ერთ ადგილას/მდგომარეობაში;

- ვგრძნობთ მადის დაკარგვას ან პირიქით, საგრძნობლად მომატებას;

- ადვილად ვღიზიანდებით;

- ვგრძნობთ სისუსტეს და ტკივილს სახსრებში;

- გვიჭირს დაძინება და გამოფხიზლება...

ერთ-ერთი ხერხი, რომლის საშუალებითაც ეუსტრესისა და დისტრესის გამიჯვნა შეგვიძლია, არის ის, რომ დისტრესს შევხედოთ, როგორც „საფრთხეს“, ხოლო ეუსტრესს - როგორც „გამოწვევას“. საფრთხე ცალსახად უარყოფითი მოვლენაა მაშინ, როცა გამოწვევა, თუკი ის ხანმოკლეა და წარმატებით იქნა გადალახული, შეიძლება დადებით მოვლენად მივიჩნიოთ. ეუსტრესი ხშირად გვიბიძგებს პიროვნული თუ პროფესიული ზრდისკენ, კომფორტის ზონიდან გამოსვლისა და განვითარებისკენ.

მართალია, ეუსტრესს დადებითი მიზეზები აქვს, თუმცა ჩვენი ორგანიზმისთვის ყველა ფორმის ხანგრძლივი სტრესი მაინც საზიანოა. ამიტომაც, სასურველია, პოზიტიურ სტრესთან გამკლავებაც დროულად დავიწყოთ.

ეუსტრესთან გამკლავების მიზნით, სასურველია, მივმართოთ ისეთ ბუნებრივ გზებს, როგორებიცაა:

ხარისხიანი დასვენება - ყოველდღიური სამსახურებრივი და სხვა რუტინული საქმეებისგან დროებით შესვენება დაგეხმარებათ, მეტი დრო დაუთმოთ საკუთარი ემოციების ბოლომდე შეგრძნებასა და იმის გაცნობიერებას, თუ რა გიშლით ხელს სიმშვიდეში. ხშირად ისე ხდება, რომ პოზიტიური სიახლის ბოლომდე აღქმას და შეგრძნებას ვერ ვახერხებთ, ამიტომ ასეთ დროს რამდენიმე დღით რუტინისგან სრულად მოწყვეტა ერთ-ერთი საუკეთესო გამოსავალი შეიძლება აღმოჩნდეს.

ძილის მოწესრიგება - ძილის ნაკლებობა სტრესს აძლიერებს. იმისათვის, რომ ჩაძინებაში ხელი არ შეგეშალოთ, მოერიდეთ ძილის წინ საკვების მირთმევას, გაჯეტების გამოყენებას. დაიძინეთ ბნელ და გრილ ოთახში.

ფიზიკური აქტივობა - ფიზიკური აქტივობის დროს, ორგანიზმი გამოყოფს ბედნიერების ჰორმონ დოფამინს, რომელიც განწყობის ამაღლებაშიც გვეხმარება. ამასთან, ვარჯიში გვეხმარება ყურადღების გადატანაში, აუმჯობესებს ძილის ხარისხს და საკუთარი თავით კმაყოფილების განცდას.

ბუნებასთან სიახლოვე - ბუნების მოვლა და სეირნობა სტრესის დაძლევაში გვეხმარება. მეცნიერების მიერ ბუნებასთან სიახლოვე განტვირთვისათვის ერთ-ერთ საუკეთესო საშუალებად მიიჩნევა. ამაში იგულისხმება მცენარეებთან და ცხოველებთან ურთიერთობაც, რომელიც ჩვენს საჭიროებას უფრო მძაფრად შეგვაგრძნებინებს და განწყობას გვიუმჯობესებს.

ღრმად სუნთქვა - სტრესის დროს, იმატებს გულისცემა და არტერიული წნევა. ღრმად სუნთქვა მათ დაბალანსებასა და დამშვიდებაში დაგეხმარებათ. სუნთქვის ტექნიკებიდან ერთ-ერთია „4-4-6-2“, რომლის მიხედვითაც, უნდა ჩაისუნთქოთ 4 წამით, დააყოვნოთ სუნთქვა 4 წამით, ამოისუნთქოთ 6 წამის განმავლობაში და დაყოვნდეთ 2 წამით.

ემოციების გაზიარება - საკუთარი განცდებისა და ემოციების იდენტიფიცირება, ვერბალიზება და გაზიარება სტრესთან გამკლავებისათვის ერთ-ერთი აუცილებელი ნაბიჯია. თუ ნაცნობებთან ღიად საუბარი არ გსურთ, ეცადეთ, თქვენი გრძნობები დღიურს გაუზიაროთ.

სწორი კვება - არაჯანსაღი საკვები დიდი ოდენობით რაფინირებულ შაქარს, ფქვილს და ცხიმს შეიცავს, რაც იმაზე უფრო დიდ გავლენას ახდენს ჩვენი სტრესის დონეზე - ვიდრე წარმოგვიდგენია. სტრესის დროს, ადამიანების ნაწილი ალკოჰოლს და ორგანიზმისათვის მავნე სხვა ნივთიერებებს მიმართავს, რაც სტრესის დონეს კიდევ უფრო ამძაფრებს. კვლევების თანახმად, ვიტამინების მიღება ბუნებრივი წყაროებიდან (ხილი, ბოსტნეული) თავს უკეთ გვაგრძნობინებს და განწყობის ამაღლებაში გვეხმარება. ამასთან, სასურველია შევამციროთ კოფეინიც, რომელიც ჩვენს ორგანიზმში კორტიზოლის დონის მატებას უწყობს ხელს და მის ნაცვლად, ვცადოთ მწვანე ჩაი, რომლის ჯანსაღი ანტიოქსიდანტები ნერვული სისტემის დამშვიდებას უწყობს ხელს.

ეუსტრესი და დისტრესი ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია და მათი განცდა ხანმოკლე პერიოდით ნორმალური და საჭიროცაა. ამიტომ, მათი გაქრობის ნაცვლად, ჩვენი მიზანი იმ ეტაპის დროული იდენტიფიცირებაა, რომლის შემდეგაც სტრესი („დადებითი“ თუ „უარყოფითი“) უკვე საზიანო ხდება ჩვენი მენტალური ჯანმრთელობისთვის და მასთან ჯანსაღი გზებით გამკლავებაა.

წყარო: planta.ge