რა წერია საქართველოს შესახებ აშშ-ს დეპარტამენტის ანგარიშში
ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი აქვეყნებს ანგარიშს, საქართველოში 2021 წელს ადამიანის უფლებების შესახებ.
“საქართველოს კონსტიტუცია ითვალისწინებს აღმასრულებელ ხელისუფლებას, რომელიც ექვემდებარება პრემიერ-მინისტრს, ერთპალატიან პარლამენტს და ცალკე სასამართლოს. მთავრობა ანგარიშვალდებულია პარლამენტის წინაშე. პრეზიდენტი არის სახელმწიფოს მეთაური და მთავარსარდალი. პრეზიდენტს ირჩევენ საარჩევნო კოლეგიის წევრები, რომლებიც შედგება პარლამენტის ყველა წევრის, ავტონომიური რესპუბლიკების უმაღლესი საბჭოების წევრებისა და საქალაქო საბჭოს წარმომადგენლებისგან. ქვეყანამ ჩაატარა საპარლამენტო არჩევნების ორი ტური 2020 წლის ოქტომბერში და ნოემბერში. ევროპის უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციამ თავის საბოლოო ანგარიშში განაცხადა, რომ საპარლამენტო არჩევნების პირველი ტური იყო კონკურენტუნარიანი და, მთლიანობაში, ფუნდამენტური თავისუფლებები დაცული იყო, მაგრამ „გავრცელებული ბრალდებები ამომრჩევლებზე ზეწოლა და მმართველ პარტიასა და სახელმწიფოს შორის ზღვარის გაბუნდოვნება ამცირებს საზოგადოების ნდობას პროცესის ზოგიერთ ასპექტში“. ევროპის უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციამ ოქტომბერში ორ ტურად ჩატარებულ ადგილობრივ არჩევნებზე დამკვირვებლები გაგზავნა. პირველი ტურის წინასწარი შეფასებით, დამკვირვებლებმა განაცხადეს, რომ „კონკურენტებს შეეძლოთ თავისუფლად ეწარმოებინათ კამპანია კონკურენტულ გარემოში, რომელიც, თუმცა, დაშინების, ხმის მოსყიდვის, კანდიდატებზე და ამომრჩევლებზე ზეწოლისა და ზეწოლის ფართო და თანმიმდევრული ბრალდებებით იყო შეფერილი. უთანასწორო სათამაშო მოედანი“. მეორე ტურის წინასწარი შეფასებით, დამკვირვებლებმა განაცხადეს: „კანდიდატებს ძირითადად შეეძლოთ თავისუფლად ეწარმოებინათ კამპანია, მაგრამ ბრალდებები ამომრჩევლებზე დაშინებისა და ზეწოლის შესახებ გაგრძელდა. რესურსების მკვეთრი დისბალანსი და თანამდებობის არასათანადო უპირატესობა კიდევ უფრო სარგებელს მოუტანდა მმართველ პარტიას და დახრილი იყო სათამაშო მოედანი“.
შინაგან საქმეთა სამინისტროს და საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს ეკისრებათ პირველადი პასუხისმგებლობა კანონის აღსრულებასა და საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვაზე. სამინისტრო არის პირველადი სამართალდამცავი ორგანიზაცია და მოიცავს ეროვნულ პოლიციას, სასაზღვრო უსაფრთხოების ძალებს და საქართველოს სანაპირო დაცვას. სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური არის შიდა სადაზვერვო სამსახური, რომელიც პასუხისმგებელია კონტრდაზვერვაზე, კონტრტერორისტულ და ანტიკორუფციულ ძალისხმევაზე. იყო მინიშნებები, რომ ხანდახან სამოქალაქო ხელისუფლება არ ინარჩუნებდა ეფექტურ კონტროლს შიდა უსაფრთხოების ძალებზე. იყო სანდო ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ უშიშროების ძალების წევრებმა, სავარაუდოდ, გარკვეული გადაცდომა ჩაიდინეს.
ადამიანის უფლებების მნიშვნელოვანი საკითხები მოიცავდა სანდო ანგარიშებს: სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობის სერიოზულ პრობლემებთან ერთად თვითნებური ან შერჩევითი დაკავებებით, გამოძიება და დევნა, რომელიც ფართოდ მიჩნეულია პოლიტიკურად მოტივირებულად; უკანონო ჩარევა კონფიდენციალურობაში; ძალადობა და მუქარა ჟურნალისტების მიმართ; მშვიდობიანი შეკრებისა და გაერთიანების თავისუფლების შეზღუდული პატივისცემა; და დანაშაულები, რომლებიც მოიცავს ძალადობას ან მუქარას, რომლებიც მიმართულია ლესბოსელების, გეიების, ბისექსუალების, ტრანსგენდერების, ქვირ და ინტერსექსების და აქტივისტების მიმართ.
მთავრობამ მიიღო ზომები ადამიანის უფლებების დარღვევის გამო ზოგიერთი თანამდებობის პირის გამოსაძიებლად, მაგრამ დაუსჯელობა პრობლემად რჩებოდა. მთავრობის მიერ 5-6 ივლისს მომხდარი ძალადობის ორგანიზატორების სარწმუნო გამოძიებისა და სისხლისსამართლებრივი დევნის შეუსრულებლობამ გამოიწვია ამ ძალადობის დაუსჯელობა. ანგარიშვალდებულების ნაკლებობა ასევე გაგრძელდა 2019 წლის ივნისის დემონსტრაციების დროს ჟურნალისტებისა და მომიტინგეების მიმართ პოლიციის არასათანადო ძალის გამოყენების გამო და 2017 წელს აზერბაიჯანელი ჟურნალისტისა და აქტივისტის აფგან მუხთარლის საქართველოდან გატაცებისა და გადაცემის გამო.
რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონები აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი დარჩა ცენტრალური ხელისუფლების კონტროლის მიღმა და დე ფაქტო ხელისუფლებას რუსული ძალები უჭერდნენ მხარს. 2008 წლიდან საომარი მოქმედებების შეწყვეტა ძალაში დარჩა, მაგრამ რუსმა მესაზღვრეებმა ადგილობრივი მოსახლეობის გადაადგილება შეზღუდეს. ადამიანის უფლებების მნიშვნელოვანი საკითხები რეგიონებში მოიცავდა სარწმუნო ცნობებს უკანონო დაკავებების შესახებ; გადაადგილების შეზღუდვა, განსაკუთრებით ეთნიკური ქართველების; ხმის მიცემის ან პოლიტიკურ პროცესში სხვაგვარად მონაწილეობის შეზღუდვა; და ეთნიკური ქართველების საკუთრების ან ბიზნესის დარეგისტრირების შესაძლებლობის შეზღუდვა. მიუხედავად იმისა, რომ მცირე ოფიციალური ინფორმაცია იყო ადამიანის უფლებებისა და ჰუმანიტარული სიტუაციის შესახებ სამხრეთ ოსეთში, დე ფაქტო ხელისუფლებამ უარი თქვა 2008 წლის კონფლიქტის შედეგად გამოდევნილი ეთნიკური ქართველების უმეტესობას დაბრუნებულიყვნენ თავიანთ სახლებში სამხრეთ ოსეთში. დე ფაქტო ხელისუფლებამ საერთაშორისო ორგანიზაციების უმეტესობას სამხრეთ ოსეთში რეგულარული შესვლის უფლება არ მისცა ჰუმანიტარული დახმარების გაწევისთვის. გაიზარდა ადმინისტრაციული სასაზღვრო ხაზების რუსული „ბორდერიზაცია“, რამაც კიდევ უფრო შეზღუდა გადაადგილება და გამოყო მოსახლეობა მათი თემებიდან და საარსებო წყაროებიდან. რუსეთმა და დე ფაქტო ხელისუფლებამ ორივე რეგიონში დაუსჯელად ჩაიდინა ძალადობა”,_ წერია განცხადებაში.
