რატომ გვიკანკალებს ხელები?

ტრემორი – ასე უწოდებენ მედიკოსები ხელების კანკალს. ეს სიმპტომი ხანდაზმულ ასაკთან ასოცირდება, მაგრამ, გაგიკვირდებათ და, არც ახალგაზრდებში ყოფილა იშვიათი. ტრემორი სიცოცხლისთვის საშიშ პათოლოგიათა რიცხვს არ განეკუთვნება, მაგრამ საკმაოდ შემაწუხებელი და ყოველდღიურ ცხოვრებაში ხელის შემშლელი მოვლენაა.

რა არის ტრემორი?
ტრემორი კუნთების უნებლიე რიტმული მოძრაობაა. ის შეიძლება იყოს ხელისა, მკლავისა, თავისა, სახისა, ხმისა, ტანისა, ფეხისა. ამათგან ყველაზე ხშირად ხელის ტრემორს ვხვდებით.

ტრემორი ფიზიოლოგიურიც შეიძლება იყოს, მაგრამ თუ დიდხანს გაგრძელდა, ეს პათოლოგიაზე მიანიშნებს და მისი მიზეზის დადგენა აუცილებელია.

არსებობს ტრემორის ოთხი ძირითადი სახესხვაობა. მოდი, სათითაოდ განვიხილოთ ისინი, რათა მათი ერთმანეთისგან გარჩევა მოვახერხოთ:

* მოსვენების (სტატიკური) ტრემორი – თავს მაშინ იჩენს, როცა კუნთები მოსვენებული, მოდუნებულია (მაგალითად, სხეულის გასწვრივაა ჩამოშვებული). მოძრაობის დროს ტრემორი ქრება ან მცირდება. ის უმეტესად ხელსა და თითებს მოიცავს. სტატიკური ტრემორი პარკინსონის დაავადებისთვის, ესენციური ტრემორისა და ვერცხლისწყლით მოწამვლისთვის არის დამახასიათებელი.
* მოძრაობის (მოქმედების) ტრემორი – მოძრაობის დროს ვლინდება.
* პოსტურალური ტრემორი – თავს იჩენს მაშინ, როდესაც ადამიანს ხელები დიდხანს უკავია განსაზღვრულ პოზაში გრავიტაციის საწინააღმდეგოდ, მაგალითად, წერს, ფინჯანი უჭირავს, ხელებგაშლილი დგას. იგი თირეოტოქსიკოზის, ალკოჰოლითა და ლითიუმით ინტოქსიკაციის, შფოთვისა და დაღლილობის დროს წარმოიშობა.
* ინტენციური ტრემორი – წარმოიშობა განზრახული მოძრაობის (წერის, თითის ღილაკზე დაჭერის, ობიექტთან მიახლოების) ბოლოს და დასვენებისას ქრება. ის გვხვდება ნათხემის პრობლემების, გაფანტული სკლეროზის დროს.
რა იწვევს ტრემორს?
ტრემორს, წესისამებრ, თავის ტვინის იმ ნაწილების დაზიანება განაპირობებს, რომლებიც სხეულის გარკვეული ნაწილის (მაგალითად, ხელის) კუნთების ინერვაციაზეა პასუხისმგებელი. დაზიანებაში ბრალი მიუძღვის:
* ზოგიერთ მედიკამენტს (კორტიკოსტეროიდებს) და ნარკოტიკს (ამფეტამინებს);
* ვერცხლისწყლით მოწამვლას;
* თავის ტვინისა და ნერვების დაავადებებს;
* მოძრაობის დარღვევებს, დისტონიასა და მემკვიდრეობით პერიფერიულ ნეიროპათიებს;
* თავის ტვინის სიმსივნეს;
* ალკოჰოლის ჭარბ მოხმარებას;
* სისხლში გლუკოზის დაბალ დონეს;
* გაფანტულ სკლეროზს;
* კუნთოვან სისუსტესა და დაღლილობას;
* დაბერებას;
* ჰიპერაქტიურ ფარისებრ ჯირკვალს;
* პარკინსონის დაავადებას;
* სტრესს, ბრაზს, დაღლილობას;
* ინსულტს;
* ღვიძლის უკმარისობას;
* ყავის ან კოფეინის შემცველი სხვა სასმელების ჭარბ მიღებას.
როდის მოვინახულოთ ექიმი?
მაშინ, როდესაც:
* ტრემორი მოსვენებისას ჩნდება, ხოლო მოძრაობისას, ნივთთან ხელის მიტანისას მცირდება;
* ტრემორი ხანგრძლივია, ძლიერი და ცხოვრებაში ხელს გიშლით;
* ტრემორთან ერთად თავს იჩენს სხვა სიმპტომებიც: თავის ტკივილი, სისუსტე, ენის ანომალიური მოძრაობა, კუნთების დაჭიმულობა ან უნებლიე მოძრაობები – პათოლოგიური მოძრაობები, რომლებსაც ადამიანი ვერ აკონტროლებს.

მოდი, ტრემორის ყველაზე გავრცელებული ფორმები განვიხილოთ.
ესენციური ანუ კეთილთვისებიანი ოჯახური ტრემორი პათოლოგიური ტრემორის ყველაზე გავრცელებული ფორმაა. ის იშვიათად შეინიშნება, როდესაც ხელები უმოძრაოდაა და მაშინ ხდება შესამჩნევი, როცა ადამიანი ამა თუ იმ მოქმედების შესრულებას ცდილობს – წერას, ხელის ნივთთან მიტანას, ჭიქით წყლის დალევას, თასმების შეკვრას... ტრემორის ეს ფორმა ძლიერდება ემოციური სტრესის, დაღლილობის, მაღალი ტემპერატურის დროს, კოფეინის მიღების შემდეგ.
ტრემორი, როგორც უკვე ითქვა, საშიში არ არის, მაგრამ დროთა განმავლობაში პროგრესირებს და ზოგჯერ საკმაოდ მძიმდება. ასეთ დროს ადამიანს შესაძლოა ისეთი მარტივი მოძრაობების შესრულებაც კი გაუჭირდეს, როგორიცაა ფინჯნის ხელში ჭერა, ჭამა, მაკიაჟის გაკეთება, პარსვა, ლაპარაკი (სახმო იოგებისა და ენის დაზიანების გამო) და წერა (კალიგრაფია იცვლება, ასოები უფრო დიდი ზომის, უსწორმასწორო და გაურკვეველი მოყვანილობის ხდება).

ესენციური ტრემორი ნებისმიერ ასაკში შეიძლება განვითარდეს, თუმცა ყველაზე ხშირად 65 წლის შემდეგ იჩენს თავს. თუ ტრემორი ოჯახის რამდენიმე წევრს აქვს, მას ოჯახურ ტრემორს უწოდებენ. პათოლოგიის ეს ფორმა თაობიდან თაობას გადაეცემა, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ მის განვითარებაში განსაზღვრულ როლს გენეტიკაც ასრულებს (ესენციური ტრემორის ნახევარზე მეტი გენეტიკური მუტაციების შედეგია). ხოლო რა იწვევს ტრემორს გენეტიკური მუტაციების არმქონე პირებში, დაუდგენელია.

ესენციური ტრემორი ხშირად პარკინსონის დაავადებაში ერევათ. აქვე პარკინსონული ტრემორი განვიხილოთ და მათი გარჩევაც გაგვიიოლდება.
პარკინსონული ტრემორი თავის ტვინის იმ სტრუქტურის დაზიანების შედეგად ვითარდება, რომელიც მოძრაობას აკონტროლებს. პარკინსონს მოსვენების ტრემორი ახასიათებს (პარკინსონის დაავადების პირველი ნიშანიც სწორედ ის არის). კლასიკურ შემთხვევებში ტრემორი ხელების ბურთის ტრიალის მსგავსი მოძრაობით ვლინდება, შედარებით იშვიათად – ნიკაპის, ტუჩების, ფეხების და ტანის კანკალით. პარკინსონის დაავადება 60 წლის შემდეგ იჩენს თავს. უნებლიე მოძრაობები, წესისამებრ, ცალ კიდურში ან ცალ მხარეს იწყება და თანდათან მეორესაც მოიცავს. ესენციური ტრემორისგან განსხვავებით, პარკინსონის დაავადებას სხვა სიმპტომებიც ახასიათებს: მოხრილი პოზა, მოძრაობის შენელება, სიარულისას ხელების მოძრაობა.


Aversi.ge