სააკაშვილის ჩვენება ომის გამოძიების კომისიაზე - რა მოხდა 2008 წელს და დაიბომბა თუ არა "მძინარე ცხინვალი"?
საქართველოს პრეზიდენტის გამოსვლა პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის წინაშე, 28 ნოემბერი 2008 წელი
საქართველოს პარლამენტის დროებითი კომისიის თავმჯდომარე პაატა დავითაია:
მოგესალმებით ყველას, მოგესალმებით ბატონო პრეზიდენტო.
დიდი მადლობა მინდა მოგახსენოთ მობრძანებისათვის. როგორც ცნობილია, პარლამენტის დადგენილებით შექმნილია დროებითი საპარლამენტო კომისია, რომელიც აგვისტოს მოვლენებს შეისწავლის. ამ კომისიის მანდატით არ არის გათვალისწინებული პრეზიდენტის დაბარება, თუმცა თქვენ თავად გამოთქვით ჩვენთან მოსვლის სურვილი. აქედან გამომდინარე, ხართ თუ არა მზად, ითანამშრომლოთ კომისიასთან და თქვენი კომპეტენციის ფარგლებში მოგვაწოდოთ ინფორმაცია?
საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი:
რა თქმა უნდა, ბატონო პაატა. მზად ვარ სრულად ვითანამშრომლო საპარლამენტო კომისიასთან. მზად ვარ, ამომწურავად ვუპასუხო იმ შეკითხვებს, რომლებიც გაქვთ თქვენ და ასევე ქართულ და მსოფლიო საზოგადოებრიობას.
პაატა დავითაია:
დიდი მადლობა ბატონო პრეზიდენტო. მუშაობის სტილი ასეთია - ჩვენ დავსვამთ რამდენიმე შეკითხვას, თქვენ კი უპასუხებთ. მუშაობას ამ რეჟიმით გავაგრძელებთ.
როგორც ცნობილია, საქართველოს წინააღმდეგ ღია აგრესია არ დაწყებულა აგვისტოში, აგვისტოს მოვლენებს გარკვეული წინაპირობა ჰქონდა. ამ საკითხებთან დაკავშირებით, საზოგადოებაში დაგროვდა ძალიან ბევრი მკვეთრი შეკითხვა. აქედან გამომდინარე, მინდა გკითხოთ: რატომ ვერ შეძლო საქართველომ თავიდან აეცილებინა ეს კონფლიქტი, უფრო სწორად, არ წამოგებოდა პროვოკაციას? აწარმოებდა თუ არა დიპლომატიურ აქტივობას იმისათვის, რომ თავიდან აგვეცილებინა კონფლიქტის ესკალაცია და კეთდებოდა თუ არა საამისოდ ყველაფერი? როგორც ცნობილია, თებერვალში თქვენ შეხვდით პრეზიდენტ პუტინს, ხოლო შემდგომ უკვე პრეზიდენტ მედვედევს მოსკოვსა და ასტანაში. დაგრჩათ თუ არა თქვენ ისეთი შთაბეჭდილება შეხვედრის შემდეგ, რომ რუსეთი ემზადებოდა სამხედრო აგრესიისათვის, რაც განხორციელდა კიდეც აგვისტოში? თუ შეიძლება ამ მიმართულებით გვიპასუხეთ და შემდეგ კომისიის წევრები შეკითხვებს დამატებით დასვამენ.
მიხეილ სააკაშვილი:
ბატონო პაატა, ჩავინიშნე თქვენი შეკითხვები, მაგრამ კომისიის წევრების ნებართვით, ჯერ განცხადებას გავაკეთებ და შემდეგ თქვენს შეკითხვებს გავცემ პასუხს.
უწინარეს ყოვლისა მინდა მივესალმო იმ ფაქტს, რომ ასეთი კომისია შეიქმნა.
ეს ძალზე ნათელი დასტური და დემონსტრირებაა იმისა, რომ საქართველო აგრძელებს გზას დემოკრატიზაციისკენ.
ის რაც ხდება პარლამენტში და, ზოგადად, ამ კვირების განმავლობაში, ნამდვილად ისტორიული პროცესია და დიდი პატივი მაქვს ვიყო ამ ისტორიული პროცესის ნაწილი.
ჩვენ ყველანი ერთად და ჩვენს მეგობრებთან ერთად ვქმნიდით ქართული პარლამენტარიზმის ისტორიას. ჩვენ ყველანი ერთად ვაშენებდით ამ ინსტიტუტებს.
ახალი კონსტიტუციის მიღების შემდეგ, ყოველწლიური მიმართვის გარდა, პრეზიდენტი პარლამენტში ოფიციალურად არასდროს არ მოსულა.
აქ ესწრებიან პარლამენტის წევრები უმრავლესობიდან, მაგრამ კომისიის თავმჯდომარე არის ოპოზიციის წარმომადგენელი, ასევე ოპოზიციური პარტიებიდან არიან კომისიის წევრები.
მინდა გავიხსენო, რომ ერთი წლის წინათ აქ მსხდომი პოლიტიკოსები სხვა და სხვა მხარეს იყვნენ - შენობის გარეთ და შენობის შიგნით.
ჩვენ გვყოფდა თითქმის გადაულახავი უფსკრული, ჩვენ დღესაც გვაქვს სერიოზულად განსხვავებული აზრი, მაგრამ ის, რომ შევძელით შევკრებილიყავით ერთ ოთახში, ერთ შენობაში და ყველა შეკითხვას გავცეთ პასუხი, გავმართოთ დებატები, დავეთანხმოთ ან არ დავეთანხმოთ და მკვეთრად კრიტიკულად მივუდგეთ ერთმანეთს, მაგრამ ყველაფერი მოვაქციოთ საქართველოს საპარლამენტო და ინსტიტუციურ ფარგლებში, დიდი წინგადადგმული ნაბიჯია.
მინდა რაღაც შევახსენო იმ უცხოელებს, რომლებსაც მომხდარის დავიწყება სურთ, თუმცა ჩვენი მდგომარეობა პოლონეთის პრეზიდენტმა ნათლად შეახსენა ყველა ევროპელ კოლეგას.
საქართველოს მიმართ განახორციელეს აგრესია, რომელიც დღესაც გრძელდება - თბილისიდან რამდენიმე კილომეტრში დგას ოკუპაციური ჯარი, რომელიც ღიად და უკანონოდ ახორციელებს სუვერენული ქვეყნის ტერიტორიის ოკუპაციას და შეიარაღებული ძალის გამოყენებით, ღიად ემუქრება ჩვენს მოქალაქეებს.
ამ ვითარებაში - ამ მასშტაბის აგრესიის პირობებში, ძალიან ბევრ ქვეყანას ექნებოდა ცდუნება გაემკაცრებინა პოლიტიკური სისტემა, პირი აეკრა ოპოზიციისა და მასმედიისთვის, გაეკონტროლებინა ეკონომიკა, მაგრამ ყველანი ერთად შევთანხმდით, რომ ყოფილიყო სიტყვისა და პრესის მეტი თავისუფლება, მეტი საპარლამენტო დისკუსია, გაგვეზარდა პარლამენტის უფლებები, გაგვეგრძელებინა სასამართლო რეფორმები და ბოლოს და ბოლოს შექმნილიყო ეს კომისია, რომელიც თავისთავად უნიკალურია. ეს ჩვენი ერთობლივი, ყველაზე ზუსტი პასუხია ამ აგრესიული ქმედებების მიმართ.
ჩვენი პასუხი ამ აგრესიაზე არის მეტი გახსნილობა, მეტი დემოკრატია, მეტი მოქნილობა, რათა ყველას დავანახოთ, რომ ჩვენი იმუნიტეტი სწორედ ამ გახსნილობაშია.
დემოკრატიულ სისტემას აქვს სისუსტეც, მაგრამ აქვს ისეთი სიძლიერეც, რომელსაც მოწინააღმდეგე ნამდვილად ვერ შეძლებს გამოიყენოს ჩვენს წინააღმდეგ, ჩვენი მომავლის წინააღმდეგ.
ამიტომაც არ გავურბივართ არც ერთ შეკითხვას - მთავრობის წევრებს მკაცრი ინსტრუქცია ჰქონდათ ეპასუხათ ყველა შეკითხვაზე.
მივესალმები იმას, რომ თქვენ ყველა ტიპის ადამიანი მოიწვიეთ, ყველა აზრი, რომელთაგან ბევრი ერთმანეთს ემთხვევა და ბევრი სრულიად გასხვავებულია, მოისმინეთ ბევრი სიმართლე, მაგრამ ბევრი ტყუილიც.
ვიმედოვნებ, რომ თქვენი დასკვნა იქნება ობიექტური - ეს არის მთავარი.
კითხვა ბევრია არა მარტო საქართველოში, არამედ მის საზღვრებს გარეთაც და, როგორც ჩანს, მთავარი კითხვა, რომელიც დღეს საერთაშორისო საზოგადოებრიობას აწუხებს არის: განახორციელა თუ არა საქართველომ სამხედრო მოქმედებები ცხინვალისა და სამხრეთ ოსეთის იმ ტერიტორიების საკონტროლებლად, რომლებსაც მანამდე ვერ ვაკონტროლებდით.
თქვენ იცით, რომ ეს დებატების უმთავრეს კითხვად იქცა. მრავალმილიონიანი კამპანიის შედეგად ასობით მილიონს ხარჯავს ჩვენი მოწინააღმდეგე იმისათვის, რომ თუ საკუთარი როლის ”გათეთრებას” ვერ შეძლებს (არ გათეთრდების ყორანი...), მაქსიმალურად ”გააშავოს” საქართველო ან შექმნას ბუნდოვანი ფერები, რათა ადამიანი ვერ გაერკვეს სად სიმართლეა და სად ტყუილი.
ამისათვის აწარმოებენ უზარმაზარ საინფორმაციო კამპანიებს, ხდება სხვადასხვა ადამიანის მოსყიდვა, რათა ღიად იცრუონ. უნდა ითქვას, რომ ამ კამპანიამ კონკრეტულ ადამიანებთან მიმართებაში გარკვეული შედეგი გამოიღო.
რეალურად, ზემოთქმული შეკითხვა წარმოადგენს მთავარი შეკითხვებისგან მხოლოდ ყურადღების გადატანის მცდელობას.
არადა, არც მე, არც მთავრობის სხვა წევრებს არასდროს საპირისპირო არ გვითქვამს. საკითხს ისე აყენებენ, თითქოს ჩვენ ამას უარვყოფთ - კითხვაზე, განახორციელა თუ არა საქართველომ სამხედრო მოქმედებები ცხინვალისა და სამხრეთ ოსეთის იმ ტერიტორიების საკონტროლებლად, რომლებსაც მანამდე ვერ ვაკონტროლებდით, მინდა განვაცხადო, დიახ, ჩვენ მივიღეთ გადაწყვეტილება გვეწარმოებინა სამხედრო მოქმედებები ცხინვალის რეგიონში საკუთარი სამშობლოსა და მოქალაქეების უსაფრთხოების დასაცავად.
ეს იყო მძიმე გადაწყვეტილება, რომელსაც მიიღებდა ნებისმიერი ქვეყნისა და ერის წინაშე პასუხისმგებლობის მქონე დემოკრატიული ხელისუფლება.
ეს გადაწყვეტილება იყო გარდაუვალი ორი მთავარი გარემოების გამო:
პირველი - ჩვენთვის ცნობილი გახდა, რომ საქართველო-რუსეთის საზღვარზე, როკის გვირაბთან რუსეთის არმიის ასობით ტანკი, მძიმე ტექნიკა, საარტილერიო დანადგარი და ათასობით სამხედრო იყო მობილიზებული. ჩვენ დავიწყეთ უტყუარი, დადასტურებული სადაზვერვო მონაცემების მიღება და თქვენ ეს მონაცემები ნახეთ კიდეც - მათ დაიწყეს მოძრაობა და საქართველოს საზღვრის გადმოკვეთა.
ეს ფაქტი მოგვიანებით დაადასტურა მსოფლიოს საინფორმაციო საშუალებებმა, გამოქვეყნებულია სატელეფონო საუბრები, შესწავლილია ბევრი მასალა მოპოვებული როგორც ინტერნეტიდან და ღია წყაროებიდან, ისე სადაზვერვო წყაროებიდან. თუმცა უნდა ვთქვა, რომ ღია წყაროები ისეთივე სარწმუნოა, როგორიც სადაზვერვო, ზოგ შემთხვევაში უფრო მეტადაც.
ამ დროს საქართველოში შემოსვლის ფაქტი არ და ვერ უარყო თავად რუსეთის ფედერაციამაც.
ფართომასშტაბიანი ინტერვენციის წინა დღეს, 6 აგვისტოს ჩვენ მოგვიკლეს მშვიდობისმყოფელები, რაც თვის დასაწყისიდან განხორციელებული ძალადობის გაგრძელება იყო.
იმ ღამეს და შემდეგი დღის განმავლობაში ჩვენს მიერ კონტროლირებადი სოფლების ინტენსიური დაბომბვა გრძელდებოდა. მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, რომ ეს არ იყო ქართული სოფლები, როგორც ისინი ახასიათებდნენ, ეს იყო შერეული ეთნოსით, ქართველებითა და ოსებით (ჩვენ მათ არასდროს არ ვყოფდით) დასახლებული სოფლები.
ეს ის სოფლებია, რომლებსაც წლების განმავლობაში საქართველოს ხელისუფლება აკონტროლებდა და სადაც ყველა ეთნიკური წარმომადგენლობის ადამიანი ერთნაირად გვიყვარს, ერთნაირად ვცემთ პატივს, ერთნაირად ვიცავდით და მომავალშიც ასე იქნება.
მოწინააღმდეგის არტილერია ძირითადად განლაგებული იყო ცხინვალში, რუსი მშვიდობისმყოფელების პოზიციებსა და მათ გარშემო.
ეს თავად სამშვიდობო ძალების სარდალმა, გენერალმა კულახმეტოვმაც დაადასტურა.
ასეთ პირობებში საკითხავი ის კი არ არის აწარმოა თუ არა საქართველომ სამხედრო მოქმედებები ცხინვალის რეგიონში იმ ძირითადი ამოცანით, რომ გაენადგურებინა საცეცხლე წერტილები, საიდანაც იბომბებოდა ჩვენი სოფლები, ამ თემაზე კითხვის დასმა არ არის საჭირო, რადგან დასამალი არაფერია - ჩვენ ეს მართლაც ამ მიზნით გავაკეთეთ; არამედ ის, თუ რომელი დემოკრატიული ხელისუფლება, რომელი პასიხისმგებლობის მქონე მთავრობა მოიქცეოდა სხვაგვარად მაშინ, როდესაც გრძელდებოდა საკუთრი მოქალაქეების, ყველა ეთნოსის საკუთარ სახლებში განადგურება უცხო ქვეყნის აგრესორების მიერ და მიმდინარეობდა სუვერენული ტერიტორიის დაპყრობა აგრესიული ქვეყნის შეიარაღებული ძალების ინტერვენციის შედეგად.
ხშირად ამბობენ, რომ არის საქართველო, არის რუსეთი და არის სამხრეთ ოსეთის ტერიტორია - არავის არ უნდა დაავიწყდეს, რომ ეს არ არის უკაცრიელი ზონა, რომელიც არავის არ ეკუთვნის. ეს არის საერთაშორისოდ აღიარებული საქართველოს საზღვრებს შორის მოქცეული ტერიტორია, რომლის უმეტეს ნაწილსაც, საქართველოს დამოუკიდებლობის შემდეგ, აკონტროლებდა საქართველოს ცენტრალური მთავრობა.
ასე რომ, ჩვენ კი არ შევიჭერით ამ ტერიტორიაზე, როგორც ამას ჩვენი მოწინააღმდეგეები ამბობენ-ხოლმე - შეუძლებელია ქვეყანა საკუთარ ტერიტორიაზე შეიჭრას, არამედ ვიბრძოდით უცხოური ინტერვენციის მოსაგერიებლად!
ჩვენ საერთაშორისო სამართლის ყველა ნორმის დაცვით ვიბრძოლეთ საკუთარ მიწა-წყალზე, საკუთარ სამშობლოში, საკუთარი ქვეყნის დასაცავად და არც ერთ ქართველ ჯარისკაცს არ დაუდგამს ფეხი უცხო ქვეყნის მიწაზე.
ამიტომ, მთავარი, რის მიხედვითაც უნდა შეფასდეს რუსეთის მოქმედების ლეგიტიმურობა უნდა იყოს არა ის, შეეცადა თუ არა საქართველოს დემოკრატიულად არჩეული ხელისუფლება დაეცვა საკუთარი მოქალაქეების უსაფრთხოება საკუთარ მიწაზე, არამედ ის, თუ რა პასუხი გაეცემა შემდეგ შეკითხვებს:
საქართველო იყო თუ რუსეთი ის მხარე, რომელმაც მეზობელი ქვეყნის სუვერენული ტერიტორიის ფაქტობრივი ანექსია აწარმოა?
საქართველო იყო თუ რუსეთი ის მხარე, რომელიც ერთი წლით ადრე გამოვიდა იარაღის შეზღუდვის ხელშეკრულებიდან კავკასიის ფლანგზე? მაშინ, როდესაც საქართველო რჩებოდა ამ ხელშეკრულების ნაწილად რუსეთმა მკვეთად გაზარდა სამხედრო ძალის - ტექნიკისა და ჯავშანტექნიკის რაოდენობა ჩრდილოეთ კავკასიაში. სრულიად ნათელია, რომ იქ ბევრად მეტი ტექნიკა იყო, ვიდრე საჭირო იყო თუნდაც ჩეჩნეთში, ან სხვა ჩრდილოეთ კავკასიურ რესპუბლიკაში საბრძოლო მოქმედების საწარმოებლად. სრულიად ნათელია, რისთვის გამოვიდნენ ისინი ამ ხელშეკრულებიდან.
რომელმა ქვეყანამ გადაკვეთა ტანკებითა და ათასობით ჯარისკაცით მეზობელი დემოკრატიული სახელმწიფოს საზღვრები?
რომელმა ქვეყანამ მოაწყო სასიკვდილო პროვოკაციების მთელი სერიალი თვეებისა და წლების განმავლობაში?
რომელმა ქვეყანამ დაურიგა უკანონოდ მეზობელი ქვეყნის მოსახლეობას პასპორტები ჩვენი და მათი კონსტიტუციების დარღვევით, რათა შემდეგ საკუთარი მოქალაქეების დაცვის მოტივით განეხორციელებინა ინტერვენცია?
რომელმა ქვეყანამ თქვა უარი სამშვიდობო მოლაპარაკებებში მონაწილეობაზე, რომელიც ევროკავშირის მიერ ორგანიზებული იქნა 24 ივლისს და ეუთოს მიერ ორგანიზებული იყო 31 ივლისს?
რომელმა ქვეყანამ განაცხადა უარი გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრის შტაინმაიერის მიერ ორგანიზებულ სამშვიდობო შემოთავაზებაზე?
ვინ შეეცადა, დაეფარა საკუთარი კარგად დაგეგმილი ინტერვენცია ცრუ ბრალდებით, თითქოს, ცხინვალში განადგურდა 2000 მშვიდობიანი მოქალაქე? ეს ფაქტი უმალვე უარყო ყველა საერთაშორისო ორგანიზაციის ყველა მიუკერძოებელმა დამკვირვებელმა, ხოლო შემდეგ თავად რუსეთის ოფიციალური ხელისუფლებამ.
რომელმა ქვეყანამ დაიწყო საომარი მოქმედებები, იმ პრეტექსტით, რომ აჩერებდა გენოციდს?
რომელმა ქვეყანამ დაიწყო და რომელმა ქვეყანამ განახორციელა ეთნიკური წმენდა და რომელი ქვეყნის მოსახლეობის მიმართ?
ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ საკუთარი ხელმოწერილი შეთანხმების დარღვევით, მას შემდეგ, რაც კონფლიქტი შეწყდა, რომელმა ქვეყანამ განაცხადა უარი თუნდაც პირველი ეტაპით გათვალისწინებული ტერიტორიების დაცვისა და კონფლიქტის ზონაში ევროპელი დამკვირვებლების შეშვების თაობაზე?
აი, ეს არის ის შეკითხვები, რომლებსაც პასუხის გაცემა სჭირდება.
ის ფაქტი, რომ არც ერთ ამ კითხვაზე პასუხი რუსეთის სასარგებლოდ არ არსებობს, კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს, თუ რამდენად დიდ და სახიფათო აგრესორთან გვაქვს საქმე ჩვენც და დანარჩენ მსოფლიოსაც.
მზად ვარ გიპასუხოთ თუ რამდენად უალტერნატივო იყო ის სტრატეგიული გადაწყვეტილებები და ტაქტიკური რეაგირებები, რომლებიც შექმნილ უმძიმეს ვითარებაში მივიღეთ.
მზად ვარ თქვენგან მივიღო შეკითხვები და მინდა გითხრათ, რომ ეს ჩემთვის ძალზე მძიმე გადაწყვეტილება იყო.
ბატონო პაატა, ახლა რაც შეეხება თქვენს შეკითხვას თებერვალში შეხვედრის თაობაზე.
თებერვალში პრეზიდენტ პუტინთან ჩემი ბოლო შეხვედრა (იქ იყო დავით ბაქრაძე და ბატონი გრიგოლ ვაშაძე) იყო ძალზე მძიმე, რადგან მან ნათლად განგვიცხადა:
”ჩვენ გვექნება ორმხრივი ურთიერთობა საქართველოსთან, გავხსნით ავიამიმოსვლას, შეიძლება ვიფიქროთ თქვენი ღვინის შემოტანის თაობაზე, მაგრამ რაც შეეხება საკამათო ტერიტორიებს - სამხრეთ ოსეთსა და აფხაზეთს, ამ საკითხზე პასუხს გაგცემთ არა თქვენ, არამედ დასავლეთს, ამერიკას, ნატოს კოსოვოს საკითხთან დაკავშირებით. ეს თქვენ არ გეხებათ. ის, რასაც ჩვენ გავაკეთებთ, თქვენს წინააღმდეგ არ იქნება მიმართული - ეს იქნება ჩვენი რეაქცია მათ მიმართ”.
ეს იყო უკიდურესად ცინიკური განცხადება და ამ შეხვედრიდან ძალზე გულდამძიმებული გამოვედით. ჩვენ გავიმეორეთ ყველა ის საკითხი, რაც ადრეც გვითქვამს: მზად ვართ ყველა სადავო საკითხის განსახილველად, რადგან არც ერთი საკითხი არ არის ხელშეუხებელი საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის გარდა, რომ ყველა დანარჩენ საკითხზე გახსნილი ვართ დიალოგისთვის. როგორც ჩანს, რუსეთს ამის მოსმენის არავითარი სურვილი არ ჰქონდა. შეხვედრიდან გამოსვლის შემდეგ, დავით ბაქრაძეს, რომლისთვისაც ეს პირველი შეხვედრა იყო პუტინთან, ვთხოვე შთაბეჭდილება გაეზიარებინა. მან მითხრა, რომ ძალზე მძიმე შთაბეჭდილება დარჩა: როგორც ჩანს ის ომით გვემუქრებაო.
ჩვენი დასკვნები ერთმანეთს დაემთხვა, რადგან მეც დაახლოებით მსგავსი შთაბეჭდილება დამრჩა.
შემდეგ თქვენ ახსენეთ პრეზიდენტ მედვედევთან გამართული შეხვედრა ივნისში. მასთან დიდი იმედებით ჩავედი, რადგან საქმე გვქონდა რუსეთის ახალ პრეზიდეტთან, რომელსაც ისევე როგორც მე, დაახლოებით, იმავე წლებში ჰქონდა დამთავრებული იურიდიული ფაკულტეტი, რომელიც, ყოველ შემთხვევაში, ღია წყაროებიდან ცნობილია, რომ არ მსახურობდა კგბ-ში და საერთო ენის გამოსანახად, ეს დადებით ფაქტორად მივიჩნიე. ის აცხადებდა, რომ ძალიან უყვარს თანამედროვე მუსიკა, თანამედროვე ცხოვრების წესი, რომ მას ეხერხება გაღიმება. ერთი სიტყვით რომ ვთქვათ, გახსნილი ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებდა და ამიტომ დიდი სიამოვნებით შევხვდი. მისი მხრიდან, იმ შეხვედრების კლიმატის თვალსაზრისით, რომელსაც მე ვიყავი შეჩვეული, ცოტა უკეთესი შეხვედრა იყო. საუბრისას, დეტალებს არ შევხებივართ, რადგან მან მზადყოფნა გამოთქვა ყველა საკითხი ახალ შეხვედრაზე განგვეხილა. შეხვედრის ორგანიზება უახლოეს ხანში შემოგვთავაზა და ურთიერთობის გაუმჯობესების სურვილიც გამოთქვა. ამ შეხვედრამ დადებითი ემოცია დაგვიტოვა. ცოტა ხანში მივწერეთ წერილი ძალიან თამამი წინადადებებით (ამის შესახებ მოგვიანებით მოგახსენებთ თუკი დაგაინტერესებთ). პასუხს მოუთმენლად ველოდით, რომელიც ბატონ გრიგოლ ვაშაძეს გამოუგზავნეს. მან დამირეკა და მითხრა, რომ პასუხი ძალიან იმედგამაცრუებელი იყო.
ამის შემდეგ მედვედევი ივლისში, ყაზახეთში ვნახე, სადაც ასტანის იუბილესთან დაკავშირებით ვიყავი ჩასული და ჩვენი შეხვედრის ბედი ვკითხე. მასთან მანამდეც მქონდა სატელეფონო საუბარი, რომლის დროსაც ამ საკითხზე ზუსტი პასუხი ვერ მივიღე. ასტანაში მედვედევმა მითხრა, რომ შეხვედრის დრო ჯერ არ იყო და არც იქნებოდა, ვიდრე რუსეთსა და საქართველოს შორის ფუნდამენტურად არ შეიცვლებოდა სიტუაცია. მე ვუპასუხე, რომ შეხვედრას ყველა შემთხვევაში ექნებოდა აზრი, რადგან ისედაც რთულ ვითარებაში მყოფთათვის, დაულაპარაკებლად სიტუაციის კიდევ უფრო მეტად გართულება იყო შესაძლებელი. ამაზე მან იქვე, სამწუხაროდ, ძალიან ნათლად განმიცხადა უარი. შემექმნა შთაბეჭდილება, რომ ივნისის შეხვედრის შემდეგ, გადაწყვეტილების მიმღებ მთავარ ცენტრში - რუსეთში ამ შემოთავაზების გამო მას საყვედურის უთხრეს, შესაძლოა, რაიმე სხვა ჩანაფიქრიც იყო, მაგრამ, ყოველ შემთხვევაში, მისი რიტორიკა ივლისის თვეში, ასტანაში მკვეთრად განსხვავდებოდა იმისგან, რაც ივნისში შეხვედრისას მოვისმინე. სხვათა შორის, ასტანაში მედვედევთან შეხვედრის შემდეგ, არაფორმალური შეხვედრის დროს ნაზარბაევი მომიბრუნდა და მითხრა: ასეთ ცუდ ხასიათზე არასდროს არ მინახიხარო. ეტყობა, ჩემი ემოცია ვერავისთან ვერ დავმალე.
სულ ესაა, რაც შემიძლია ამ შეხვედრებთან დაკავშირებით ვთქვა. ამის პარალელურად, იცით, რომ ჩვენს მიმართ ბევრი პროვოკაცია განხორციელდა, განხორციელდა სამართლებრივი აქტები და კონკრეტული სამხედრო მოქმედებები. ასევე ჩვენს მიმართ ძალიან ცუდი გამოხმაურებები იყო როგორც საინფორმაციო საშუალებებში, ისე თანამდებობის პირთა განცხადებებში.
საბოლოოდ, მინდა გითხრათ, რომ პრეზიდენტ მედვედევთან დაკავშირების ჩემი ბოლო მცდელობა 6 აგვისტოს საღამოს იყო. ამ საღამოს, მაშინ, როდესაც ვითარება ძალზე გართულდა, მე დავურეკე არა ვინმე სხვას, არამედ პრეზიდენტ მედვედევს. მათი საგარეო საქმეთა სამინისტროს პასუხი, რომლის საშუალებითაც ჩვენ მათ ვუკავშირდებით-ხოლმე, იყო შემდეგი: პრეზიდენტების ლაპარაკისთვის სიტუაცია არ არის მომწიფებული, ეს ჯერ ადრეაო. მათი პასუხი ამით შემოიფარგლა. მომდევნო დღეებშიც ვცდილობდი დავლაპარაკებოდი მედვედევს ან პუტინს, მაგრამ უშედეგოდ. სხვათა შორის, ეს ინიციატივა შემდგომ მათგან მოდიოდა - ისინი სხვადასხვა დიპლომატიური წყაროებით გვითვლიდნენ, რომ დაგვერეკა, მაგრამ არც ერთ ჯერზე არ გვპასუხობდნენ. მსგავს შემთხვევას შემდეგ ბევრჯერ შევესწარით - ჩემს თვალწინ პრეზიდენტ სარკოზის სხვადასხვა საბაბით არ აკავშირებდნენ პრეზიდენტ მედვედევს. როგორც ჩანს, ეს მათი დიპლომატიური თამაშის შემადგენელი ნაწილია, რაღაც მონღოლურ-ბიზანტიური თამაშის, რომელშიც ბიუროკრატიული ელემენტები შეინარჩუნეს.
პაატა დავითაია:
აქედან გამომდინარე, არ შემიძლია არ გკითხოთ: მიგაჩნიათ თუ არა, რომ რუსეთის მიმართ თქვენმა პირადმა აგრესიულმა დამოკიდებულებამ, რაც აქტიურად ჩანდა თქვენს რიტორიკაში, შეუძლებელი გახადა რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობის დარეგულირება? მაგალითად, რატომ უწოდეთ პრეზიდენტ პუტინს ”ლილიპუტინი”? ამან ხომ არ გამოიწვია აგრესიის მომენტები?
მიხეილ სააკაშვილი:
ბატონო პაატა, პირადად თუ მოგისმენიათ ჩემგან ის სიტყვა, გამეორებაც არ მინდა, რომელიც ახლა თქვით? სადმე მოისმინეთ ეს?
პაატა დავითაია:
საზოგადოებისგან ვიცით, თითქოს, თქვენ ასე მიმართეთ რუსეთის პრეზიდენტს...
მიხეილ სააკაშვილი:
საზოგადოებაში ბევრი რამ შეიძლება გავრცელდეს, მაგრამ მე მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, არასდროს, არც ერთ ვითარებაში - არც პირადი შეხვედრისას, არც საჯარო გამოსვლის დროს, არც რომელიმე სხვა ლიდერთან ან ჩვეულებრივ მოქალაქესთან საუბრისას, არ მიმიყენებია არც მსგავსი და არც სხვა ტიპის შეურაცხყოფა. არც უხეში გამონათქვამი გამომიყენებია როდესმე რუსეთის რომელიმე ლიდერის მიმართ. მათ ყოველთვის პატივისცემით ვიხსენიებდი. ეს იყო ჩემი მოქმედების პრინციპი და არა მხოლოდ ომამდე, არამედ ომის შემდეგაც. რა თქმა უნდა მე მქონდა გამწარების საბაბი. თქვენ იცით, პრეზიდენტ სარკოზისთან შეხვედრისას, რა ეპითეტებით გვამკობდნენ რუსეთის ლიდერები, რა ტერმინებს არ იყენებდნენ ჩვენს მიმართ. მე ვარ მათ მიერ გადაღებული რამდენიმე ძალიან ”საინტერესო” ფილმის გმირი, რომლებსაც ისინი ფართოდ ტირაჟირებდნენ მასმედიის საშუალებით. ამის მიუხედავად, მათ მიმართ ჩვენ არასდროს არ გამოგვიყენებია ცუდი ტერმინი - ეს ერთი. მეორე - ამას იმიტომ კი არ ვაკეთებდი, რომ რომელიმე მათგანი ძალიან მიყვარს ან, პირიქით, მათ მიმართ სხვა რამ მამოძრავებს, არამედ იმიტომ, რომ ეს არ არის პირადი ურთიერთობა. ეს არის ურთიერთობა სახელმწიფოებს შორის. ჩვენ ვალდებული ვართ, განწირული ვიყავით იმისთვის, რომ ერთმანეთის მიმართ სიმპათიის ან ანტიპათიის მიუხედავად, ეს ურთიერთობა დაგველაგებინა. უფრო მეტსაც გეტყვით, ჩემი პირველი განწყობა, როდესაც მოსკოვში ჩავედით, ეს იყო პირველი შეხვედრა 2004 წელს, შინაგანი მოთხოვნილება მქონდა, პუტინი მომწონებოდა - არა როგორც ცალკე აღებული ინდივიდი, არამედ როგორც პარტნიორი ქვეყნის პრეზიდენტი. ინსტინქტი მკარნახობდა, რომ კეთილგანწყობილი, კარგი, ნდობაზე დამყარებული ურთიერთობა მქონოდა. ეს მე მსოფლიოს ბევრ ლიდერთან მოვახერხე. თქვენ იცით, რომ მრავალ ევროპელ ლიდერთან, პრეზიდენტ ბუშთან, სხვა მეზობელი ქვეყნის პირველ პირებთან მაქვს მეგობრული, ადამიანური, საკმაოდ ფამილარული ურთიერთობა, თუმცა ზედმეტი ფამილარობის უფლებას საკუთარ თავს არ ვაძლევთ. რუსეთის შემთხვევაში, მათი მხრიდან სურვილის არქონის გამო, რაც უკავშირდებოდა იმას, რომ ისინი ჩვენ არც თანასწორუფლებიან პარტნიორებად განგვიხილავდნენ და არც ცალკე მოთამაშეებად აღგვიქვამდნენ, სხვაგვარად იყო. მათ მიაჩნდათ, რომ ჩვენ მათ წინააღმდეგ ფართო კონსპირაციის ნაწილი ვართ და, სამწუხაროდ, როგორც ჩანს, მათთან ასეთი ტიპის ურთიერთობის ჩამოყალიბება ვერ მოვახერხეთ. ამის მიუხედავად, გავრცელებული მითები, თითქოს ჩვენს შორის პირადი უთანხმოების გამო დაიძაბა ურთიერთობა, ვფიქრობ, იმ ხალხის გავრცელებულია, რომლებსაც ამ ურთიერთობის ფუნდამენტური პრობლემის დანახვა არ სურს. მინდა შეგახსენოთ, რომ თუკი ჩემზე მეტად ვინმეს ვერ იტანდა რუსეთის დღევანდელი ხელმძღვანელობა, ეს ჩემი წინამორბედი, პრეზიდენტი ედუარდ შევარდნაძე იყო. მას ყველა ფორმალურ თუ არაფორმალურ შეხვედრებზე ამკობდნენ ისეთი ეპითეტებით, როგორსაც არც თავში გავივლებდით და არც ენაზე მოგვადგებოდა. პირველად, სწორედ, შევარდნაძის დროს დაბომბეს საქართველო, შევარდნაძის დროს გათიშეს პირველად ბუნებრივი გაზი. ეს მაშინვე მოხდა, როგორც კი პუტინი პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებლად დაინიშნა. პრეზიდენტ კლინტონის ბოლო აქტი იყო ზარი პუტინთან - მან რუს კოლეგას სთხოვა, რომ საქართველოსთვის ბუნებრივი გაზის მიწოდება აღედგინა. ეს გაუკეთეს პრეზიდენტ შევარდნაძის დროინდელ საქართველოს. ასე რომ, ურთიერთობა ჩვენს შორის ბევრად უფრო ადრე დაიძაბა და ვფიქრობ, ჩვენს შორის ფუნდამენტური განსხვავება იყო და არა პიროვნული შეუთავსებლობა.
პაატა დავითაია:
ბატონო პრეზიდენტო, თქვენ გვესაუბრეთ არსებულ ვითარებაზე, შეხვედრებზე პუტინთან და მედვედევთან; თქვენ ახსენეთ, რომ ცუდ ხასიათზეც იყავით, როდესაც მიხვდით, რომ საქართველოს წინააღმდეგ მზადდებოდა სერიოზული პროვოკაცია. გქონდათ თუ არა მოლაპარაკება ამერიკის შეერთებული შტატების ადმინისტრაციასთან, რომელიც ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი მოკავშირეა? მიიღეთ თუ არა შეერთებული შტატების ადმინისტრაციისგან საბრძოლო მოქმედებების დაწყებასთან დაკავშირებით, როგორც გავრცელდა, ”მწვანე შუქი”? სად გადიოდა წითელი ხაზები ჩვენთვის - საქართველოსთვის და სად გადიოდა წითელი ხაზები ამერიკის შეერთებული შტატებისთვის, როგორც ჩვენი მთავარი პარტნიორისთვის? დღეს საზოგადოებაში მუსირებს აზრი და იქმნება ისეთი შთაბეჭდილება, რომ თითქოს არის ჯგუფი, რომელიც ”მწვანე შუქებთან” დაკავშირებით აწარმოებს მოლაპარაკებას.
მიხეილ სააკაშვილი:
არ ვიცი საიდან გაჩნდა ტერმინი - ”მწვანე შუქი.“
ჩვენ არასდროს არავისთვის ”მწვანე შუქის“ ანთება არ გვითხოვია.
ეს ”მწვანე შუქი“ თვალითაც არ გვინახავს და არც არავის ამის სურვილი არ გასჩენია.
საუბარი ძალიან კონკრეტულია.
ჩვენ ყოველთვის ვეუბნებოდით ჩვენ მეგობრებს, რომ რუსეთი უკიდურესად აგრესიულ პოლიტიკას ატარებდა, რომელიც უბრალოდ აღარ ჯდებოდა ჩვეულებრივი კლასიკური პროვოკაციის ჩარჩოებში.
პროვოკაცია შეიძლება სხვადასხვა ხასიათის იყოს: შეიძლება განცხადება გააკეთო, ვიღაცა დაიჭირო, რაღაცა ჩაუდო, მაგრამ როდესაც საუბარია შენი ქვეყნის დაბომბვებზე, სამხედრო ბაზების მშენებლობაზე, შენს სუვერენულ ტერიტორიაზე, ლეგალიზაციაზე, ეთნიკური წმენდის შედეგად დამკვიდრებულ რეჟიმზე, ასობით ათასი ჩვენი თანამოქალაქის ქონების მიტაცებაზე, პასპორტების გაცემაზე, რომელიც არის კონკრეტული აგრესიული იურიდიული აქტი, ეს უკვე პროვოკაციები აღარ არის.
ეს არის კონკრეტული ქმედება ანექსიის თვალსაზრისით.
ჩვენს მეგობრებს ევროპასა და ამერიკაში ვეუბნებოდით, თუ დაიწყო ხალხის მასობრივი დაწიოკება, ათობით ათასი ადამიანის გამოყრა საკუთარი სახლებიდან, აფეთქებები და შეტევები, ეს იქნებოდა ტოლფასი იმისა, რომ ჩვენ გადავედით აქტიურ დაპირისპირების სტადიაზე ჩვენს დიდ მეზობელთან.
ჩვენ ვთხოვდით ყველას -აგვაცილეთ თავიდან ეს ყველაფერი დაელაპარაკეთ რუსებს.
ზაფხულის მოვლენების შემდეგ ეს ჩვენი პარტნიორებისათვის ნათელი გახდა. სწორედ ამიტომ ჩამოვიდა, სოლანა, შტაინმაიერი, კონდოლიზა რაისი.
ჩვენ მათ ვეუბნებოდით, სიტუაცია ძნელდება და ეს თავიდან უნდა ავიცილოთ.
ჩარევა იყო დაგვიანებული, იმდენად გვიან, რომ ამ კონფლიქტის თავიდან აცილება ვერ შევძელით.
სამწუხაროდ, მთელ რიგ მოვლენებში ზოგიერთი პარტნიორის წაყრუებას და უმოქმედობას, რეალურად შესაძლოა არასწორი სიგნალი გაეგზავნა რუსეთის ფედერაციის ხელმძღვანელობის აგრესიული ნაწილისათვის. ესეც იყო ერთ-ერთი ფაქტორი, რაც შემდგომ საქართველოში მოხდა.
საქართველოში აგვისტოში ომი არ დაწყებულა. ომი დაიწყო ფართო გაგებით წლების წინ. აგვისტოში კი, რუსეთმა გადაწყვიტა ომის აქტიურ ფაზაში გადაყვანა და ამ საკითხის დამთავრება.
ყველაფერი რაც მანამდე ხდებოდა, არ გახდა ადეკვატური რეაგირების საგანი, რომელსაც ვისურვებდი.
ჩვენმა დიპლომატებმა, თქვენ პარლამენტარებმა და ყველამ შეუძლებელი გააკეთეთ იმისათვის, რომ თავიდან აგვეცილებინა ფართომასშტაბიანი დაპირისპირება.
ეს იყო ჩვენი მოკლევადიანი მიზანი, გრძელვადიანი მიზანი კი, იყო საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი აღდგენა საერთაშორისო თანამეგო
