რატომ აწუხებთ ქალებს უფრო მეტად უძილობა, ვიდრე მამაკაცებს?

ზრდასრულთა, სულ მცირე, მესამედს საკმარისად არ სძინავს, ქალები კი უფრო მეტად განიცდიან ძილის პრობლემებს, ვიდრე მამაკაცები. არასაკმარისი ძილი არა მხოლოდ დაკავშირებულია გულის დაავადებებთან, სიმსუქნესთან, მე-2 ტიპის შაქრიან დიაბეტთან და დეპრესიასთან, ის ასევე იწვევს სწავლის უუნარობას. უახლესმა კვლევამ აჩვენა, რომ კოლეჯის სტუდენტების სწავლის დონე, რომლებსაც საკმარისად არ სძინავთ, დაბალი ქულით განისაზღვრება. ექსპერტების თქმით, უძილობა ანალოგიურად ზემოქმედებს სამსახურში კონცენტრირების უნარზე.

ძილი გვეხმარება ყოველ ღამე, რადგან ორგანიზმში მიმდინარე მრავალი პროცესი ნელდება, ისვენებს და დღის აქტივობის შემდეგ განახლებას იწყებს. გულისცემა და კუნთები დუნდება და სხეულის ტემპერატურა იკლებს. ერთადერთი სისტემა, რომელიც ძილის დროს გადატვირთულია, სწავლასა და გახსენებასთან დაკავშირებული ტვინის არეა.

„როდესაც გვძინავს, ტვინი ამუშავებს იმ ინფორმაციას, რომელიც დღის განმავლობაში მივიღეთ და საჭირო ფაქტებს ინახავს“, - განმარტავს სამხრეთ კალიფორნიის უნივერსიტეტის მედიკოს-ექსპერტი რაჯკუმარ დასგუპტა. 

აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის მიხედვით, ადეკვატური ძილი - 7-9 საათი მოზრდილებში, ხოლო 8-10 საათი - თინეიჯერებში, პრობლემის გადაჭრის უნართან, ინფორმაციის უკეთესად მიღებასა და სწავლის გაუმჯობესებულ ხარისხთან ასოცირდება. ძილის ნაკლებობა ამცირებს კოგნიტურ ფუნქციას, რაც ასუსტებს კონცენტრირებისა და მოქმედების უნარსაც.

"კვლევები აჩვენებს, რომ ქალებს უფრო მეტად უჩნდებათ ძილის დარღვევები. პრემენოპაუზა და მენოპაუზა ასევე განაპირობებს უძილობას. ქალები უფრო მეტად ზრუნავენ ბავშვებსა და ოჯახის სხვა წევრებზე, რაც ართულებს მათი ძილის რეჟიმს“, - თქვა ფსიქოლოგმა [მასაჩუსეტსის უნივერსიტეტიდან] რებეკა სპენსერმა.

„მოზარდებისთვის სწავლისა და ინფორმაციის აღქმის გაუმჯობესებული უნარი მნიშვნელოვანი ფაქტორი არ იქნება, თუ მათ არ შეუძლიათ გაიხსენონ ის, რაც ასწავლეს. ძილი ძალიან აქტიურ როლს თამაშობს მეხსიერების კონსოლიდაციაში. ჰიპოკამპი [ლიმბური სისტემის ნაწილი, რომელიც საფეთქლის წილის შიდა არეში მდებარეობს] მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ამ საქმეში. მთელი დღის განმავლობაში სწორედ აქ გროვდება ინფორმაცია, როგორც ქაღალდები სამუშაო მაგიდაზე. როდესაც გძინავთ, ეს „ქაღალდები“ იგზავნება გრძელვადიან „საინფორმაციო საქაღალდეში“, რათა საჭიროებისამებრ მოძებნოთ და გამოიყენოთ“. ინფორმაციის გრძელვადიანი შენახვის ადგილი ცერებრალური ქერქია - დიდი, გარე ფენა ცერებრუმის ზედა ნაწილში", - ამბობს სპენსერი.

„ძილი ასევე ხელს უწყობს დავიწყებას, რაც რეალურად ისეთივე მნიშვნელოვანია მეხსიერების სათანადო ფუნქციონირებისთვის, როგორც დამახსოვრება. ძილის დროს ჩვენი მეხსიერება „რედაქტირდება“, რათა დავივიწყოთ დღის უმნიშვნელო დეტალები და გავიხსენოთ ის, რაც მნიშვნელოვანია. ასე რომ, ტვინი არ უნდა გადაიტვირთოს გარე ინფორმაციით“, - ამბობს ნევროლოგიის პროფესორი [ბოსტონის უნივერსიტეტიდან] ენდრიუ ბადსონი.

საკმარისი ძილი ასევე თავიდან გვაცილებს ადენოზინს - ქიმიკატს, რომელიც გვაგრძნობინებს ძილიანობას. ადენოზინს გამოიმუშავებს ნეირომოდულატორი მელატონინი. რაც უფრო დიდხანს გვღვიძავს, მით უფრო მეტ ადენოზინს ვაგროვებთ და უფრო დაღლილობას ვგრძნობთ. ასეთ მდგომარეობაში, ადამიანს უქვეითდება ინფორმაციის გაანალიზების უნარი. ბოლოდროინდელმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ადენოზინის მიერ გამოწვეული ძილიანობის შეკავება შესაძლებელია სტიმულატორების საშუალებით, როგორიცაა კოფეინი, თუმცა ასეთი ნივთიერებების გამოყენება მხოლოდ ნიღბავს ორგანიზმის მცდელობას, ხელი შეუწყოს დაძინებას. ნებისმიერი ასეთი მცდელობა მეორე დღეს უფრო დაღლილობას გვაგრძნობინებს.

როგორ გავაუმჯობესოთ ძილი და სწავლის უნარი?

როგორც ექსპერტები ამბობენ, ძილის ხარისხის გასაუმჯობესებლად აუცილებელია ძილის რეგულარული გრაფიკის დაცვა, მყუდრო და უწყვეტი ძილის გარემო და ძილის წინ მძიმე საკვების, ალკოჰოლისა და კოფეინის მიღებისგან თავშეკავება. კიდევ ერთი დიდი გავრცელებული შეცდომაა ძილის წინ ეკრანის ყურება. აუცილებელია, მოერიდოთ ეკრანის ზემოქმედებას ძილის წინ, მინიმუმ, 45 წუთით ადრე, რათა თავიდან იყოს აცილებული ლურჯი სინათლის სტიმულირება და ცირკადული რიტმის დარღვევა.