როგორია საბინაო პოლიტიკა და რა გამოწვევებია საქართველოში?

ევროპაში საბინაო პოლიტიკა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ეკონომიკურ განვითარებაში და სოციალური თანასწორობის დაცვაში. თითოეულ ევროპულ ქვეყანაში ამ პოლიტიკის მიზნები და განხორციელების მეთოდები განსხვავებულია, თუმცა საერთო პრიორიტეტები არსებობს: მოსახლეობის საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესება, ხელმისაწვდომი საცხოვრებლის უზრუნველყოფა და უძრავი ქონების ბაზრის რეგულირება.

საქართველოში საბინაო პოლიტიკის ფორმირება და მისი განხორციელება საკმაოდ რთული პროცესია. ქვეყანა ჯერ კიდევ იმყოფება გადასვლის პროცესში სოციალისტური მმართველობიდან, რის შედეგადაც ბაზარზე ხშირია არასრულყოფილი რეგულაციები, რაც ხელს უშლის როგორც ბაზრის ეფექტურ მუშაობას, ისე საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესებას. 

ევროპის სხვადასხვა ქვეყანაში სოციალური საბინაო პოლიტიკა განსხვავებულია, თუმცა არსებობს რამდენიმე საერთო ელემენტი:

ხელმისაწვდომობა – მთავრობა იღებს პასუხისმგებლობას უზრუნველყოს ისეთი საცხოვრებელი პირობები, რომლებიც ხელმისაწვდომი იქნება დაბალი შემოსავლის მქონე პირებისთვის. ამისათვის ბევრი ქვეყანა ამუშავებს სუბსიდირებულ საცხოვრებლებს ან გამოყოფს საცხოვრებლის დახმარების პროგრამებს.

საგარანტი ომექანიზმები – ეს არის სახელმწიფოს მხრიდან ისეთი კომპენსაციის სისტემები, რომლებიც მოსახლეობას დაეხმარება, გადალახონ საცხოვრებელთან დაკავშირებული ფინანსური ბარიერები. მაგალითად, უმეტესი ევროპული ქვეყნები ახორციელებს ქირის დამატებით სუბსიდიებს, რომლებიც უზრუნველყოფს საცხოვრებლის ხელმისაწვდომობას შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ან დაბალი შემოსავლის მქონე ადამიანებისთვის.

ინკლუზიურობა და მრავალფეროვნება – სოციალური საცხოვრებლის პროგრამები მიზნად ისახავს არამარტო ხელმისაწვდომ საცხოვრებელს, არამედ უსაფრთხო და ღირსეული საცხოვრებლის უზრუნველყოფას, რომელიც ხელს უწყობს სოციალური ინტეგრაციის პროცესს.

მდგრადობა – ევროპული ქვეყნების საბინაო პოლიტიკის ერთ-ერთი ძირითადი კომპონენტია ენერგოეფექტურობა და ეკოლოგიური სტანდარტების დაცვა. ბევრი ქვეყანა იყენებს წახალისების პროგრამებს ენერგოდამზოგი ქმედებებისთვის, რათა უზრუნველყოს ეკოლოგიურად სუფთა საცხოვრებლები, რაც ასევე ნიშნავს საცხოვრებელი ხარჯების შემცირებას.

გერმანიაში სოციალური საბინაო პოლიტიკა ცნობილია „ბინების საზოგადოების“ მოდელით. სახელმწიფომ და კერძო სექტორმა შეიმუშავეს სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს საცხოვრებელ ფართებზე ხელმისაწვდომობას დაბალი და საშუალო შემოსავლის მქონე ოჯახებისთვის. ამასთანავე, გერმანიის მთავრობა ახორციელებს აქტიურ ღონისძიებებს ქირავნობის ბაზრის რეგულირებისთვის, რათა თავიდან აიცილონ ქირის ფასების მკვეთრი ზრდა, რაც ხელს უწყობს სტაბილურობას და ხელმისაწვდომობას საცხოვრებელზე. მთავრობა ასევე ასუბსიდირებს ენერგოეფექტური და ეკოლოგიურად სუფთა საცხოვრებელთა მშენებლობას.

საფრანგეთი ატარებს აქტიურ პოლიტიკას „სოციალური ბინების შეძენისას“, სადაც მთავრობა ხელს უწყობს საცხოვრებლის მფლობელთა ჩამოყალიბებას, რათა დაბალშემოსავლიანი ოჯახებისთვის შექმნას მეტი შესაძლებლობა, რომ ისინი საკუთრებაში ჰქონდეთ სახლები. ასევე, საფრანგეთი ხშირად ახორციელებს პროგრამებს, რომლებიც ითვალისწინებს სოციალური საცხოვრებლების და სუბსიდირებული ქირის პრიორიტეტიზაციას.

საქართველოს საბინაო პოლიტიკის ძირითადი გამოწვევები მოიცავს:

• საქართველოში მაღალი საცხოვრებელი ფასი და დაბალი ხელფასი ხშირი პრობლემაა, განსაკუთრებით თბილისსა და სხვა დიდ ქალაქებში. მრავალი ოჯახი ვერ ახერხებს ბაზარზე ჩართვას, მიუხედავად იმისა, რომ საცხოვრებელი კომპლექსების დიდი ნაწილი შენდება;
• საბინაო პოლიტიკაში მთავრობის ჩარევა, მიუხედავად მცდელობებისა, ჯერ კიდევ შეზღუდულია. ხშირია ბაზრის თავისუფალი მოქმედების პირობებში დაბალშემოსავლიანი ფენების მხარდაჭერის ნაკლებობა. მუნიციპალიტეტებს ხშირად არ აქვთ რესურსები ან ეფექტური ინსტრუმენტები სოციალური საცხოვრებლების შექმნისთვის;
• ქირაობის ბაზარი საქართველოში არ არის საკმარისად რეგულირებული, რაც იწვევს ფასების არასტაბილურობას;
• საქართველოში ენერგოეფექტური და ეკოლოგიურად სუფთა საცხოვრებლების დეფიციტი შეინიშნება.

ევროპაში საბინაო პოლიტიკა სხვადასხვა ტიპის მიდგომებით არის შემუშავებული, რათა უზრუნველყოს მოქალაქეთა საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესება და სოციალური თანასწორობა. საქართველოში, სადაც საბინაო პოლიტიკის სისტემატიზაცია და რეგულირება ჯერ კიდევ გამოწვევის წინაშეა, მნიშვნელოვანი ნაბიჯებია საჭირო, რათა მოსახლეობას შეექმნას ხელმისაწვდომი და სტაბილური საცხოვრებლები.