არქეოლოგებმა დიდი ხნის წინ დაკარგული მაიას ტომის ქალაქი აღმოაჩინეს
სლოვენიელი არქეოლოგი ივან შპრაიჩი თითქმის 30 წელი იკვლევდა მექსიკის იუკატანის ნახევარკუნძულზე ღრმად დამარხულ ქალაქებს. მისმა ბოლო აღმოჩენამ მსოფლიოს ყურადღება მიიპყრო.
„ცოტა გიჟი უნდა იყო, რომ ეს სამუშაო. ფრთხილად უნდა იყოთ გველების, მწერების, იაგუარებისა და სხვა ყველაფრის მიმართ. თუმცა ცოტა კიდევაც უნდა დაიტანჯოთ, რომ საუკუნეების განმავლობაში დამალული ისეთი რამ იპოვოთ, რაც რამდენიმე ადამიანს თუ უნახავს ოდესმე,“- თქვა ექიმმა ივან შპრაიჩმა.
The Guardian-მა ივან შპრაიჩი აღწერა, როგორც "ნამდვილი ინდიანა ჯონსი". მან თითქმის 30 წელი გაატარა მექსიკის იუკატანის ნახევარკუნძულის შორეულ ქუჩებში, რათა ჯუნგლებში ჩაფლული მაიას ტომის დიდი ხნის დაკარგული ქალაქები ეპოვა. 2013 წელს სლოვენიელმა არქეოლოგმა და მისმა გუნდმა მე-8 საუკუნით დათარიღებული აქამდე უცნობი ქალაქი [40 000 მოსახლით] აღმოაჩინეს, რომელიც ტროპიკულმა ტყემ ჩაქტუნმა შთანთქა. ერთი წლის შემდეგ, მათ იპოვეს მაიას ტომის კიდევ ორი ქალაქი - ლაგუნიტა და ტამჩენი - თითოეულში გამოსახული იყო პირამიდის ტაძრები, მოედნები და რთულად მოჩუქურთმებული სტელები, რომლებიც მიტოვებული იყო დაახლოებით 1200 წლის წინ.
ივნისის ბოლოს, არქეოლოგმა და მისმა გუნდმა მაიას უძველესი, მიტოვებული ქალაქის ნაშთები აღმოაჩინეს, სადაც პირამიდის ფორმის უამრავი კონსტრუქციაა, რომლებიც 15 მეტრზე მეტ სიმაღლეზე მაღლა დგას მექსიკის ბალამკუს ეკოლოგიური კონსერვაციის ზონაში. მრავალი ცილინდრული სვეტის გამო მან ამ ადგილს ოკომტუნი („ქვის სვეტი“ იუკატეკ მაიას ენაზე) უწოდა. გამოკვლეული კერამიკა მიუთითებს იმაზე, რომ ეს ადგილი სავარაუდოდ დასახლებული იყო ახ. წ. 600-დან 800 წლამდე.
მაიას ტომები აწარმოებდნენ დეტალურ ჩანაწერებს მზის დაბნელებისა და მზებუდობის შესახებ და თავიანთი ქალაქების ყველაზე მნიშვნელოვან კონსტრუქციებს ციურ მოძრაობებს უკავშირებდნენ. მათ, ევროპელებზე დაახლოებით 1000 წლით ადრე, ნულის ცნება გამოიგონეს და ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 1-ელ საუკუნეში კალენდარი შეიმუშავეს. ისინი მსოფლიოს ერთ-ერთ უძველეს ცივილიზაციას წარმოადგენდნენ, რომელმაც შეიმუშავა დამწერლობის სისტემა (ძვ. წ. 300 წელს) და ათასობით ქაღალდის წიგნი შექმნა. მათ, სავარაუდოდ, გამოიგონეს შოკოლადი, მსოფლიოში პირველი ბურთით თამაში და რეზინი. მაგრამ, მიუხედავად საუკუნეზე მეტი ხნის მეცნიერული გამოკვლევებისა იმის შესახებ, თუ ვინ იყვნენ მაიას ტომები, ერთი მთავარი კითხვა მაინც რჩება: რა დაემართა მათ დიდ ქალაქებს?
მე-8 და მე-9 საუკუნეებში მაიას ტომებმა მოულოდნელად დაიწყეს ქალაქების მიტოვება და ეს ოდესღაც დიდი მესოამერიკული მეტროპოლიები, რომლებიც უაღრესად დახვეწილი სამეცნიერო და საინჟინრო ტექნიკით აშენდა, დაინგრა. შპრაიჩი და სხვები დიდი ხანია ფიქრობენ, იყო თუ არა ეს გამოწვეული ომის, გვალვების, ნიადაგის გაფუჭების, კლიმატური ცვლილებების გამო, მაგრამ ახ. წ. წელთაღრიცხვის 1000 წლისთვის შპრაიჩმა განმარტა, რომ თითქმის ყველა დასახლება ცენტრალურ და სამხრეთ იუკატანის ნახევარკუნძულზე - მათ შორის ოკომტუნი - მიტოვებული იყო.
მაიას ნებისმიერი დაკარგული ქალაქის ხელახალი აღმოჩენა ღირებულ მინიშნებებს შეიცავს იმის შესახებ, თუ როგორ ცხოვრობდნენ ისინი და რამ გამოიწვია ცივილიზაციის უეცარი დაცემა დაახლოებით 1200 წლის წინ - და ეს განსაკუთრებით ეხება ისეთ ნაკლებად შესწავლილ ტერიტორიას, როგორიც ცენტრალური იუკატანის ნახევარკუნძულია.
დიდი ზომის გარდა, ოკუმტუნის რეალური ღირებულება შეიძლება მდგომარეობდეს იმაში, თუ რას ავლენს ის იმის შესახებ, თუ როდის და რატომ გადავიდნენ მაიას თემები სანაპიროდან შიდა ტერიტორიაზე დასასახლებლად და რამ აიძულა ისინი დაეტოვებინათ ესა თუ ის დასახლება. შპრაიჩმა აღნიშნა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ დაახლოებით ახ. წ. 800 წლის შემდეგ ქალაქმა კლება დაიწყო, დარჩენილმა მცხოვრებმა დაიწყო შენობების შეცვლა და განვითარებად საჭიროებებზე ადაპტირება.
მხოლოდ დრო და მომავალი დაფინანსება გვიჩვენებს, გამოავლენს თუ არა ოკუმტუნი თავის საიდუმლოებებს, მაგრამ შპრაიკი ერთ რამეში დარწმუნებულია: როდესაც მომავალ მარტში მშრალი სეზონი დაიწყება, ის იუკატანში დაბრუნდება და სხვა მინიშნებების ძებნას დაიწყებს დაკარგული ცივილიზაციის შესახებ, რომელიც არც გამქრალა.
წყარო: https://www.bbc.com/travel/article/20230704-ocomtn-a-long-lost-maya-city-that-was-just-discovered
