სადგურის მოედანი — თბილისის ისტორიული და სატრანსპორტო ცენტრი

სადგურის მოედანი, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე მოძრავი და სიმბოლური ადგილი თბილისში, მდებარეობს ჩუღურეთის რაიონში, ახალი კუკიის უბანში. მოედანი თამარ მეფის გამზირსა და ნიკოლოზ გოგოლის, ნიკო ფიროსმანისა და აბასთუმნის ქუჩებს შორისაა მოქცეული და საუკუნეზე მეტია, რაც ქალაქის ურბანულ რუკაზე განსაკუთრებულ ადგილს იკავებს.

მისი ისტორია იწყება 1872 წლიდან, როდესაც ფოთი-თბილისის რკინიგზის გაყვანამ დედაქალაქის რკინიგზის კვანძი ამ ტერიტორიაზე განსაზღვრა. სწორედ ამ ინფრასტრუქტურულმა ცვლილებამ მისცა დასაბამი სადგურის მოედნის ფორმირებას. 1876 წლის თბილისის რუკაზე უკვე მოცემულია რკინიგზის სადგურისა და საბაჟოს შენობები, ხოლო 1900 წლის მაგიდის კალენდარში მოედანი ოფიციალურად ფიგურირებს ქუჩებისა და მოედნების სიაში — რაც მის ურბანულ და ადმინისტრაციულ მნიშვნელობაზე მიუთითებს.

საბჭოთა პერიოდში, განსაკუთრებით კი 1940-იანი წლების დასაწყისში, როდესაც ქვეყანა სსრკ-გერმანიის ომით იყო დაკავებული, მოედნის გარშემო მასშტაბური რეკონსტრუქცია დაიწყო. ახლომდებარე კვარტლები ნაწილობრივ დაინგრა, მოედანი კი გაფართოვდა და ცენტრალურ ქალაქურ სივრცედ გარდაიქმნა. ამ ცვლილებების ფონზე დღემდე შენარჩუნდა ძველი სადგურის შენობა, რომელიც მოედნის ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში დგას და ერთგვარ ისტორიულ მემკვიდრეობას წარმოადგენს.

1988 წელს აშენდა ახალი რკინიგზის სადგურის შენობა, რომლის ავტორები ცნობილი არქიტექტორები — რევაზ ბაირამაშვილი, შოთა ყავლაშვილი, გივი შავდია და ალექსანდრე (ჯონდო) ჯიბლაძე იყვნენ. მშენებლობის პროცესში მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ინჟინერმა შალვა (მეიერ) გაზაშვილმა, რომელმაც პროექტის ტექნიკური მხარე არქიტექტურულად გააძლიერა.

სადგურის მოედნის ჩრდილოეთ-დასავლეთ ნაწილში მდებარეობს მეტროპოლიტენის ადმინისტრაციული შენობა, რომელიც 1969 წელს აშენდა, და მეტრო „სადგურის მოედანი 1“-ის ზედა სადგური, რაც მოედანს მნიშვნელოვან სატრანსპორტო კვანძად აქცევს. აქვე ფუნქციონირებს შპს „თბილისის სატრანსპორტო კომპანია“, რაც კიდევ უფრო ამყარებს მოედნის სტატუსს როგორც ლოჯისტიკური სისტემის ცენტრალურ რგოლს.

დღეს სადგურის მოედანი ერთდროულადაა ქალაქის ისტორიის, არქიტექტურული მემკვიდრეობისა და სატრანსპორტო მოძრაობის ცოცხალი ნაწილი. ის აერთიანებს მეტროს, ავტობუსებს, მატარებლებსა და სხვა სატრანსპორტო საშუალებებს — რაც მას თბილისელებისთვის და სტუმრებისთვის ყოველდღიური მიმოსვლის სტრატეგიულ კვანძად აქცევს.