თბილისში 1 სულზე 7-ჯერ ნაკლები მწვანე სივრცეა, ვიდრე ევროპის ქალაქებში

თუ ოდესმე ყოფილხართ ევროპულ ქალაქებში, ალბათ დაგიმახსოვრებიათ, როგორ ენაცვლება იქ ერთმანეთის სიახლოვეს აღმოცენებული ტყე-პარკები ურბანულ უბნებს. მყუდრო, გამწვანებულ სივრცეებში მოსეირნე ლაღი ადამიანები თითქოს ქალაქის აჩქარებულ რიტმს გამოტოვებენ და ბუნებასთან ჰარმონიაში ცხოვრობენ. ასეთ დროს, უმეტეს ჩვენგანს სიჩუმით ან თეთრი შურით მაინც გადაგვივლია სურვილი — ნეტავ თბილისშიც ასე იყოს.

სამწუხაროდ, დედაქალაქში დღითი დღე მცირდება გამწვანებული სივრცეები. ახალ კორპუსებს, გზებსა და კომერციულ ობიექტებს ხშირად მწვანე ზონები ეწირება. თბილისი თანდათან სუნთქვად უუნარო, ბეტონის ჯუნგლად იქცევა.

რატომ არის მწვანე სივრცეები ასეთი მნიშვნელოვანი?

გამწვანება მხოლოდ ესთეტიკა არ არის — ეს ჩვენი ჯანმრთელობისა და სიცოცხლის ხარისხის პირდაპირი გარანტიაა. მწვანე საფარი ასუფთავებს ჰაერს, ამცირებს ტემპერატურას, ამშვიდებს ნერვულ სისტემას, ამაღლებს ცხოვრების ხარისხს და ამცირებს კლიმატურ რისკებს.

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია რეკომენდაციას იძლევა, რომ ქალაქში თითოეული ადამიანის წილ გამწვანებული ფართობი მინიმუმ 9 კვ.მ უნდა იყოს. ევროპის ქალაქებში ეს მაჩვენებელი საშუალოდ 35,5 მ²-ია, ხოლო თბილისის მოსახლეობისთვის დღევანდელი მონაცემებით ეს რიცხვი მხოლოდ 2–5 მ²-ს შეადგენს. შედარებისთვის, 1983 წელს ეს რიცხვი 13 მ² იყო, ხოლო 2001 წელს — 5.6 მ².

როგორ დავკარგეთ სიმწვანე?

თბილისში ბინათმშენებლობის ბუმი ჯერ კიდევ XX საუკუნის 60-იან წლებში დაიწყო. 25 წელიწადში საბინაო ფონდი 2.5-ჯერ გაიზარდა, ხოლო პარკებისთვის განკუთვნილი თავისუფალი ტერიტორიები ხშირად სწორედ ახალ მშენებლობებს დაუთმეს.

მიუხედავად იმისა, რომ 2019 წელს ქალაქის გენგეგმა პრიორიტეტად გამწვანებას ასახელებს და 2030 წლისთვის თითოეულ თბილისელს 10 მ² მწვანე სივრცის მიწოდებას გეგმავს, რეალობაში პროცესები საპირისპირო მიმართულებით ვითარდება. მწვანე ზონებს ყოველწლიურად ათეულობით ახალი კორპუსი ანაცვლებს. ქალაქის თითქმის ყველა უბანში — იქნება ეს ნუცუბიძე, ვაკე თუ იპოდრომის მიმდებარე ტერიტორია — ხდება პარკების შემცირება და შენობების მომრავლება.

რა არის ძირითადი პრობლემები?

• ახალი მშენებლობები მწვანე ზონებში

ხშირია შემთხვევები, როცა დეველოპერები კანონით აკრძალულ ტერიტორიებზე აშენებენ. მართალია, ხის მოჭრა აკრძალულია, მაგრამ ბუჩქებისა და ბალახით დაფარული ტერიტორიები დაცულ ზონად არ მიიჩნევა, რაც მანიპულაციის საშუალებას იძლევა.

• არასწორი რეაბილიტაცია

ზოგჯერ პარკების განახლებისას ძირითადი ყურადღება ინფრასტრუქტურაზე, სპორტულ და გასართობ ელემენტებზე გადადის, ხოლო რეალური გამწვანება — ნაკლებად პრიორიტეტულია.

• ხეების დაზიანება და ხმობა

ბოლო წლებში, განსაკუთრებით წიწვოვანი ხეები მასობრივად დაზიანდა. სპეციალისტების აზრით, საჭიროა სანიტარიული ჭრები და ფართოფოთლოვანი ნარგავების დარგვა, რომლებიც მეტ ჟანგბადს გამოყოფს და ეკოსისტემისთვის უფრო გამოსადეგია.

2018 წელს თბილისის მერიის ინფორმაციით, განხორციელდა ტყეების ინვენტარიზაცია და შემუშავდა 10-წლიანი მართვის გეგმა. ქალაქისთვის შეირჩა ადგილობრივი კლიმატისთვის შესაბამისი, გამძლე ხე-მცენარეების ჩამონათვალი. ასევე დაიწყო ახალი პარკების გაშენება გლდანში, ვარკეთილში და თემქის ხევში. რეაბილიტაცია ჩაუტარდა ვაკის, კიკვიძის და გოძიაშვილის პარკებს. თუმცა ექსპერტების აზრით, ეს ინიციატივები საკმარისი არ არის.

ქალაქს სჭირდება სიღრმისეული პოლიტიკა, რომელიც არა მხოლოდ მშენებლობას, არამედ ეკოლოგიურ კეთილდღეობასაც დააბალანსებს. საჭიროა მკაცრი რეგულაციები, ეფექტური მონიტორინგი და აქტიური მოქალაქეობრივი ჩართულობა.

რა შეგვიძლია ჩვენ?

• მოვითხოვოთ მეტი გამჭვირვალობა ქალაქის დაგეგმარებაში
• ჩავერთოთ ადგილობრივ კამპანიებში მწვანე სივრცეების დასაცავად
• გავუფრთხილდეთ უკვე არსებულ მცენარეულობას
• მხარი დავუჭიროთ ეკომეგობრულ მშენებლობებს და პოლიტიკებს

თბილისი ჩვენი სახლია და სწორედ ჩვენს ხელშია, დარჩება თუ არა ეს ქალაქი ბეტონის კლდედ ქცეული ურბანული ქაოსის შუაგულში, თუ კი გახდება თანამედროვე, ეკოლოგიურად მდგრადი ქალაქი — ისეთი, სადაც სუნთქვა და ცხოვრება შესაძლებელია.