თბილისის მეტროს ისტორია: ურბანული განვითარების ვექტორი

თბილისის მეტროპოლიტენის მშენებლობის იდეა ჯერ კიდევ 1940-იან წლებში დაიბადა, თუმცა პროექტი რეალური სახით მხოლოდ 1950-იანების შუა ხანებში განხორციელდა. იმ დროისთვის თბილისი უკვე სწრაფად მზარდი, ინდუსტრიალიზებული და ხალხმრავალი ქალაქი იყო, სადაც ზედაპირული ტრანსპორტი ვეღარ აკმაყოფილებდა მოსახლეობის გადაადგილების საჭიროებებს.

თბილისის მეტროპოლიტენი არა მხოლოდ ტრანსპორტის ეფექტური საშუალებაა, არამედ ქალაქის თანამედროვე ურბანული ცხოვრების სიმბოლო.

თბილისის მეტროს პროექტის იდეა 1950-იანი წლებიდან მომწიფდა, ხოლო უშუალო სამშენებლო სამუშაოები დაიწყო 1952 წელს. საბოლოოდ, თბილისის მეტროპოლიტენი ოფიციალურად გაიხსნა 1966 წლის 11 იანვარს და გახდა პირველი მეტრო ამიერკავკასიაში და მეოთხე ყოფილი საბჭოთა კავშირის მასშტაბით მოსკოვის, ლენინგრადისა (ახლანდელი სანქტ-პეტერბურგის) და კიევის შემდეგ.

თბილისის გეოლოგიური მდგომარეობა გარკვეულ სირთულეებს ქმნიდა. ქალაქის რელიეფი არაერთგვაროვანია — მეწყერული ზონები, მღვიმეები და მიწისქვეშა წყლები ართულებდა გვირაბების გაყვანას. ამის მიუხედავად, მშენებლობა აქტიურად მიმდინარეობდა და მეტროს პირველი ხაზი 1966 წელს გაიხსნა.

პირველ ეტაპზე გაიხსნა ხუთი სადგური: დიდუბე, ელექტროშემკეთებელი (ახლანდელი სადგურის მოედანი), ვაგზლის მოედანი, მარჯანიშვილი და რუსთაველი. თავდაპირველად ფუნქციონირებდა მხოლოდ ერთი ხაზი, რომელიც მოგვიანებით გაფართოვდა როგორც ჩრდილოეთით, ისე სამხრეთით.

მეტროს მშენებლობის მეორე ეტაპი 1970-იან წლებში განხორციელდა. დაემატა ახალი სადგურები, და 1979 წელს გაიხსნა მეორე ხაზი — საბურთალოს ხაზი, რომელიც დაკავშირებულია პირველ ხაზთან სადგურის მოედნის კვეთაში.

დღეს თბილისის მეტროს ორი ხაზი (ახმეტელისა–ვარკეთილის და საბურთალოს ხაზი) 23 სადგურს მოიცავს და 27.3 კმ სიგრძეზე გადაჭიმულია. ყოველდღიურად მეტროს სისტემით სარგებლობს დაახლოებით 400,000 მგზავრი.

მეტროს განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე აშენდა ახალი სადგურები, განახლდა ვაგონების პარკი და განხორციელდა ტექნიკური მოდერნიზაცია.

თბილისის მეტროს მნიშვნელობა განსაკუთრებით დიდია ურბანული მობილობის კონტექსტში. ის მნიშვნელოვნად ამცირებს ზედა ტრანსპორტზე დამოკიდებულებას, ამარტივებს გადაადგილებას ქალაქის ცენტრალურ და პერიფერიულ უბნებს შორის და ასევე იცავს გარემოს — მეტრო ითვლება ეკოლოგიურად სუფთა ტრანსპორტად.