რა ხდის მთაწმინდას თბილისის გულად?
მთაწმინდა — უბანი, რომელიც თბილისის რუკაზე შეიძლება არ იყოს ყველაზე ძველი, მაგრამ უდავოდ ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და ისტორიულია. ქალაქის ცენტრში განთავსებული მთაწმინდა მრავალ ფენას მოიცავს: აქ ერწყმის ისტორია და თანამედროვეობა, არქიტექტურული სტილები და კულტურული მემკვიდრეობა, პოლიტიკური ცენტრი და სამეზობლო მშვიდი ეზოებით. ამ უბანში ერთი გასეირნებაც კი ცხადად აჩვენებს, თუ რატომ აღიქმება მთაწმინდა არა მხოლოდ სივრცედ, არამედ ქალაქის გულისცემად.
მიუხედავად იმისა, რომ მთაწმინდა, როგორც უბანი, არ მიეკუთვნება თბილისის უძველეს უბნებს (სხვათა შორის, მისი განვითარება სრულმასშტაბიანად მე-19 საუკუნიდან იწყება), ტერიტორია ისტორიულად ყოველთვის მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა ქალაქის ცხოვრებაში. სახელი უბანს უძველესი ქრისტიანული ტაძრის — მთაწმინდის წმინდა დავითის ეკლესიის მიხედვით ეწოდა. სწორედ ამ ადგილას, მთაწმინდის ფერდობზე, მოღვაწეობდა ერთი ასურელი მამათაგანი, წმინდა დავით გარეჯელი. გადმოცემის თანახმად, სწორედ აქედან გაჩნდა მისტიკური და სულიერი მუხტი, რომელმაც მთაწმინდა განსაკუთრებული მნიშვნელობით დამუხტა.
საბჭოთა პერიოდში, როდესაც რწმენის გამოხატვა აკრძალული იყო, მთაწმინდის ეკლესია ერთ-ერთ იმ იშვიათ საეკლესიო სივრცედ დარჩა, რომელიც ფუნქციონირებას აგრძელებდა — ამით კიდევ ერთხელ დამტკიცდა უბნის გამორჩეული სულიერი როლი თბილისელებისთვის.
მთაწმინდის მთავარი არტერია და სიმბოლო, რა თქმა უნდა, შოთა რუსთაველის გამზირია — თბილისის ცენტრალური ქუჩა, რომელიც ორას წელზე მეტია, ქალაქის მთავარი სარბიელია. მისი ჩამოყალიბება მე-19 საუკუნის დასასრულისკენ დაიწყო, ხოლო თანამედროვე იერსახე ძირითადად მე-20 საუკუნეში შეიძინა. თავისუფლების მოედნიდან მიმავალი გამზირი აერთიანებს პოლიტიკურს, კულტურულსა და კომერციულ ფუნქციებს.
აქ მდებარეობს საქართველოს პარლამენტი, რომელიც საბჭოთა ეპოქის მნიშვნელოვანი არქიტექტურული სიმბოლოა. გამზირზეა აგრეთვე თბილისის ოპერისა და ბალეტის სახელმწიფო თეატრი — უნიკალური ნაგებობა მავრიტანულ სტილში, რომელიც კულტურისა და ხელოვნების ერთ-ერთ მთავარ ცენტრად რჩება. მის მახლობლად აღმართულია გრიბოედოვის თეატრი და აკადემიური დრამატული თეატრი, სადაც დღემდე იმართება უმნიშვნელოვანესი დადგმები.
მთაწმინდას არქიტექტურა მრავალ ეპოქას და სტილს აერთიანებს — ევროპული ნეოკლასიციზმიდან დაწყებული, საბჭოთა მასშტაბურობითა და როკოკოს დეტალებით დამთავრებული. მაგალითად, Marriott-ის ისტორიული შენობა ერთ-ერთი საუკეთესო ნიმუშია იმ შენობებისა, რომლებიც უძველეს სტილს თანამედროვეობასთან ჰარმონიაში აყენებს. მის გვერდით კი დგას თეატრი, რომლის არქიტექტორი აშკარად ცდილობდა ნეოკლასიკურ სიდიადეს როკოკოსეული დეკორატიულობით შეემატებინა.
თითქმის ყოველი შენობა რუსთაველზე არქიტექტურის ნიმუშია. მათი იერსახეები ერთიანად ქმნის გამზირის ვიზუალურ რიტმს და ქალაქის სიმბოლოს — სწორედ ამიტომ ამ უბანს ხშირად შედარებას უწევენ პარიზის ბულვარებთან ან ვენის ცენტრალურ ქუჩებთან.
მთაწმინდა არ არის მხოლოდ ღირშესანიშნაობების ერთობლიობა — ის ცოცხალი ურბანული ქსოვილია. ქვედა ნაწილში განვითარებული კომერციული და სახელმწიფო ზონის შემდეგ, უბანი ზემოთ, მთის ფერდობზე, საცხოვრებელი უბნებით გრძელდება. ეს არის ადგილი, სადაც ვიწრო, დახრილი ქუჩები ჩიხებად იყოფა და ქალაქის ხმაური იშვიათი ჩიტის ჭიკჭიკში გადადის.
ზედა მთაწმინდა განსაკუთრებით მიმზიდველი გახდა ბოლო წლებში მცირე ბიზნესისთვის: აქ შენდება ბუტიკური სასტუმროები, საოჯახო ჰოსტელები, კაფეები, სტუდიები. ტურისტებისთვის ეს ადგილი არა მარტო ისტორიის ნაწილია, არამედ ქალაქის უკეთ გაცნობის საუკეთესო საშუალებაც — ხედები თბილისის თითქმის ყველა მხარეზე სწორედ აქედან იშლება.
