ვაზისუბანი ვენახების შემდეგ – მიკრორაიონები მახათას მთის კალთებზე

ვაზისუბანი თბილისის ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული და ისტორიულად დატვირთული საცხოვრებელი უბანია. ის ისნის რაიონში მდებარეობს და ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილს მოიცავს. მტკვრის მარცხენა სანაპიროზე განლაგებული ვაზისუბანი ჩრდილოეთიდან თბილისის ზღვას ესაზღვრება, სამხრეთიდან კი ვარკეთილის მიმართულებით ვრცელდება.

უბნის ისტორიას საფუძველი 1970-იანი წლების მიწურულსა და 1980-იანების დასაწყისში ჩაეყარა. ვაზისუბნის ძირითადი მასივი საბჭოთა არქიტექტორების — გია შავდია და თამარ ანდღულაძის — პროექტის მიხედვით 1975-1985 წლებში აიგო. სწორედ ამ პერიოდში დაიწყო უბნის სწრაფი ურბანული განვითარება. მოგვიანებით, 1986 წელს ვაზისუბანი საბაგირო გზით დაუკავშირდა სამგორს, რაც ადგილობრივი მოსახლეობის მობილობას მნიშვნელოვნად უწყობდა ხელს. საბაგირო სისტემა მოქმედებდა 1990-იანი წლების დასაწყისამდე.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია უბნის სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითარების მცდელობა. 1980-იანი წლების ბოლოს დაიწყო მეტროს მესამე ხაზის („რუსთაველი–ვარკეთილი“) მშენებლობა, რომელიც „ვაზისუბნის“ სახელწოდების სადგურსაც მოიცავდა. სამწუხაროდ, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, 1990-იანი წლების დასაწყისში პროექტი შეჩერდა და დღემდე გაუხორციელებელია.

ვაზისუბანი 4 მიკრორაიონს მოიცავს და საერთო ჯამში, მერვე ლეგიონის დასახლებასთან ერთად, ისნის რაიონის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს უბანს ქმნის. მიუხედავად იმისა, რომ ის საბჭოთა პერიოდის თბილისის ყველაზე დიდი საცხოვრებელი მასივი არაა, მისი ურბანული სტრუქტურა, ტიპური პანელური შენობები და მკაფიო ფუნქციური ზონირება სწორედ იმ ეპოქის სტილშია გადაწყვეტილი.

საინტერესოა უბნის სახელწოდების წარმოშობაც. ვაზისუბანი ისტორიულად მახათის მთის ფერდობებზე გაშენებული ვენახების ადგილი იყო. საბჭოთა პერიოდში ეს ტერიტორია ჯერ კიდევ სოფლის მეურნეობის ინსტიტუტის საკუთრებაში მყოფი ნაკვეთებითა და ვაზის პლანტაციებით იყო დაფარული. ასე დაიბადა სახელწოდება — „ვაზის უბანი“, რაც დროთა განმავლობაში ერთიან სახელად — ვაზისუბანად — ჩამოყალიბდა.

უბნის რელიეფი განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს: მახათის მთის ფერდობებზე გადაჭიმული ტერიტორია მკვეთრი დაქანებითა და ბუნებრივი ხევებით გამოირჩევა, რაც როგორც ურბანულ დაგეგმარებაში, ისე საცხოვრებელი კომპლექსების განაშენიანებაში ქმნის სირთულეებს. განსაკუთრებით თვალშისაცემია პირველ და მეორე მიკრორაიონებს შორის არსებული ღრმა ხევი, რომელიც ბუნებრივად ყოფს უბანს ორ ნაწილად.

მეტროს არარსებობა გარკვეულწილად აფერხებს ვაზისუბნის სრულფასოვან ინტეგრაციას ქალაქის სატრანსპორტო ქსელში, თუმცა ბოლო წლების განმავლობაში სატრანსპორტო კვანძების განვითარებამ მდგომარეობა გააუმჯობესა. მეტროსადგურ „ვარკეთილთან“ სიახლოვე, რომელიც უბნის სამხრეთ ნაწილში მდებარეობს, მნიშვნელოვნად ამცირებს გადაადგილების დროებს ქალაქის ცენტრისკენ.

ვაზისუბანში დღეს შენარჩუნებულია საბჭოთა ეპოქის პანელური არქიტექტურა, თუმცა თანდათანობით იზრდება თანამედროვე მაღალსართულიანი საცხოვრებელი კომპლექსების რაოდენობა. განსაკუთრებით გამოირჩევა შანდორ პეტეფის ქუჩა, რომელიც უბნის ცენტრალურ არტერიას წარმოადგენს. აქ განლაგებულია როგორც კომერციული ობიექტები, ისე ახალი საცხოვრებელი შენობები, რაც უბანს თანდათან ახალ სახეს სძენს.

საინტერესოა, რომ 1995-2001 წლებში ვაზისუბანში აშენდა პირველი ქრისტიანული ტაძარი — ცხრა ყრმა კოლაელთა სახელობის ეკლესია. ეს ფაქტი კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს უბნის კულტურულ მნიშვნელობასა და მის სულიერ განზომილებას.

ვაზისუბანი აგრძელებს განვითარებას. დღეს იგი თბილისის ერთ-ერთი პერსპექტიული უბანია, სადაც თანამედროვე ურბანული პროექტები თანდათან ცვლის ძველ, საბჭოთა ურბანულ ლანდშაფტს. მიუხედავად რთული რელიეფისა და გადაუწყვეტელი სატრანსპორტო გამოწვევებისა, ვაზისუბანი ინარჩუნებს თავის ისტორიულ იდენტობას და თანდათან ახალი ცხოვრებით ივსება.