ალერგიული მცენარეები ქალაქში - საფრთხე და გამოსავალი

ქალაქებში გამწვანება ყოველთვის ასოცირდება სისუფთავესთან, სილამაზესთან და ჯანსაღ გარემოსთან. თუმცა არსებობს მეორე მხარეც: ზოგიერთ მცენარეს, რომელსაც ურბანულ სივრცეში ვრგავთ, შეუძლია ალერგიული რეაქციები გამოიწვიოს. ქალაქის მაცხოვრებლებისთვის ეს პრობლემა სულ უფრო აქტუალური ხდება, განსაკუთრებით გაზაფხულსა და ზაფხულში, როდესაც მცენარეების ყვავილობა პიკს აღწევს.

რომელი მცენარეებია ალერგიული?

• ამბროზია (Ambrosia artemisiifolia) – ძლიერი ალერგენია, რომელიც განსაკუთრებით სექტემბერში ყვავილობს და მოსახლეობის დიდ ნაწილში სუნთქვის პრობლემებს იწვევს;
• ტირიფი და ალვის ხე - მათი ბუმბულა და მტვერი ხშირ შემთხვევაში ასთმასა და სუნთქვის გაძნელებას იწვევს;
• არყი და მურყანი - გაზაფხულზე მათი მტვერი ერთ-ერთი მთავარი ალერგიის წყაროა;
• მთვარისხეცა და სხვადასხვა ბალახეული მცენარეები - ხშირად იწვევს სეზონურ ალერგიულ რეაქციებს („ჰეი ფივერი“).

რა პრობლემას იწვევს?

• სეზონური რინიტი („ზაფხულის გაციება“), ქავილი, ცემინება;
• ბრონქული ასთმის გამწვავება;
• ცხოვრების ხარისხის დაქვეითება – განსაკუთრებით ბავშვებში და ხანდაზმულებში.

თბილისის მსგავსი ქალაქებისთვის ეს პრობლემა განსაკუთრებით მწვავეა, რადგან მჭიდრო ურბანული სივრცე და დაბინძურებული ჰაერი ალერგიის სიმპტომებს აძლიერებს.

ევროპის ბევრ ქვეყანაში ალერგიული მცენარეების საკითხი სერიოზულად არის გააზრებული:

• საფრანგეთში არსებობს სპეციალური მონიტორინგის ქსელი, რომელიც რეგულარულად აფიქსირებს ჰაერში მტვრის რაოდენობას და მოსახლეობას აფრთხილებს;
• შვეიცარიაში შემუშავებულია ონლაინ კალენდარი, სადაც ზუსტად ჩანს, რომელი მცენარე როდის ყვავილობს;
• გერმანიაში და ავსტრიაში მუნიციპალიტეტები მიზანმიმართულად აღარ რგავენ ალერგიულ ხეებს და მათ ნაცვლად არჩევენ უფრო ნეიტრალურ სახეობებს.

თბილისის გამწვანების ისტორია XIX საუკუნის მეორე ნახევრიდან იწყება. ქალაქში აქტიურად ირგვებოდა ალვის ხეები, ტირიფები და აკაციები - სწრაფად მზარდი და იაფად მოსაყვანი სახეობები. ეს ხეები მართლაც სწრაფად ქმნიდნენ მწვანე ზოლებს, თუმცა დროთა განმავლობაში მათი უარყოფითი მხარეები გამოიკვეთა: ხშირი ალერგიული რეაქციები, სწრაფი დაბერება და ავარიული მდგომარეობა.

რა უნდა გამოსწორდეს?

• ახალი, არალერგიული სახეობების შერჩევა – მაგალითად, იაპონური გინკო, წიფელი, თელა, ქართული წიფლის ჯიშები;
• მრავალფეროვანი გამწვანება – ერთფეროვანი ხე-ხეივნების ნაცვლად სხვადასხვა სახეობის ნარგავების შერევა, რაც ბიომრავალფეროვნებასაც გაზრდის და ალერგიის რისკსაც შეამცირებს;
• მონიტორინგი და ინფორმირება – აუცილებელია ჰაერის მტვრის კონტროლი და მოსახლეობის წინასწარი გაფრთხილება;
• ძველი ხეების თანდათან ჩანაცვლება – ალვისა და ტირიფის ხეები ეტაპობრივად უნდა შეიცვალოს უფრო უსაფრთხო სახეობებით.